Eyyubiler

Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbîler[3] (Arapça: الأيّوبيّون, Eyyûbîyûn; Kürtçe: Dewleta Eyûbiyan), Zengi Devleti'nin komutanı olan Selahaddin Eyyûbî'nin 1171 yılında kurduğu Eyyubi Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir.[a][4][5][6][7][8] En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Kudüs, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Halifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla Selahaddin'in ''Mısır Sultanı'' ilan edilerek tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir.



Eyyubi Hanedanı, nispeten kısa görev süresine rağmen bölgede, özellikle de Mısır'da dönüştürücü bir etkiye sahip oldu. Eyyubiler döneminde, daha önce Şii bir halifelik olan Mısır, baskın Sünni siyasi ve askeri güç ile bölgenin ekonomik ve kültürel merkezi hâline geldi. Saltanatı boyunca Eyyubi yönetimi, ekonomik bir refah çağını da başlattı ve sağlanan kolaylıklar, İslam dünyasında entelektüel faaliyetlerin yeniden canlanmasına yol açtı. Aynı zamanda bu dönemde, büyük şehirlere çok sayıda medrese inşa edilerek bölgedeki Sünni Müslüman egemenliğini şiddetle güçlendirmeye yönelik bir süreç de etkili oldu.


Nüfusunun çoğunu Kürtlerin ve Arapların oluşturduğu[10] Eyyubiler Devleti, topraklarını Hicaz'a ek olarak, Levant bölgesinin çoğunu kapsayacak şekilde, Mısır sınırlarının ötesine hızla genişletti.[11] Yemen, Kuzey Nubia, Trablusgarp, Sirenayka, Güneydoğu Anadolu ve özellikle Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı Kuzey Irak'a hükmetti.[11] İslam dünyasının iki önemli kutsal şehri olan Mekke ve Medine'yi de elinde bulunduran devlet, ''İki Kutsal Caminin Koruyucusu'' unvanına sahip oldu ve bu unvan, bizzat devletin kurucusu Selahaddin Eyyubi tarafından da kullanıldı.


Haçlıların Kudüs'ü 1099 yılında ele geçirdikten 88 yıl sonra, Kudüs'ün bu sefer Selahaddin komutasındaki Eyyubiler tarafından geri alınmasıyla Haçlılara karşı kazanılan zaferden dolayı Selahaddin, bugün başta saltanat sürmüş olduğu birçok ülkede ulusal bir kahraman olarak anılmaktadır. Günümüzde, saltanatının birer parçası olmuş olan Mısır, Suriye, Filistin, Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Yemen ve doğum yeri olan Irak, ulusal arması olarak hanedan kartalını armalarında bulundurmaktadırlar.