VARİSTÖR NEDİR

Varistör (VDR)
Diger bir ismi gerilime bagli direnç (voltage dependent resistor VDR) olan varistör, dogrusal olmayan bir akim-gerilim karakteristigine sahiptir. Varistör uçlarına uygulanan gerilimin artmasiyla beraber (özellikle belirli bir gerilim degeri civarinda) gösterdigi direnç degeri
düsmektedir. Bu sebeple varistörler, yüksek gerilime karsi elektronik devreyi korumak amaciyla kullanilirlar. Tepki süreleri, nanosaniye seviyesinde hizlidir. Ayrica "parafudr"
olarak adlandinilan, yükse güglü ve yüksek voltajli olan varistör türleri, enerji iletim
hatlarin yildirim gibi etkilere karsi korumak amaciyla kullanlir. Varistörler, günümüzde,
sinterlenmis seramik metal-oksit esasli (sinko-oksit, en yaygin olanidir) olarak üretilmektedir. Ancak silisyum-karbür gibi bazi bilesikler de varistör olarak
kullanilmaktadir.

Yukarıda görülen grafik vdr nin akım-gerilim karakteristiği ‘ dir.

PİEZZOELEKTRİK

Piezoelektrik etki, bazi materyallerin (seramik, kristal gibi katilarin veya kemik, DNA ve sesitli proteinler gibi biyolojik maddelerin), uygulanan mekanik sikistirma islemine karşı ürettigi elektriksel sarji ifade etmektedir. Quartz (SiOz) gibi bazi kristallerde dogal olarak piezoelektrik özellik olmakla beraber/bazi metal oksitler yapay olarak piezoelektrik özellik
kazanabiliver. Piezoelektrik etki, tersine gevrilebilir özelliktedir. Söyle ki, uygulanan
mekanik sikistirma islemine karsi, elektriksel bir sarj (bir kondansatörün dolmasi kadar) üretilirken diger taraftan kristale uygulanan gerilim siddeti (voltaj) ile orantili miktarda kristalde mekanik gerilme olusmaktadir. Voltaj ile gerilme özelligi sebebiyle, ultrasonik

hoparlör, inkjet yazic ve benzeri yerlerde kullanlirken sikistinilma ile elektrik üretmesi özelligiyle sakmak veya ocak atesleme sistemlerinde kullanilmaktadir. Özellikle quart,

kristali, yüksek kararlilig sebebiyle saat veya islemci osilatör devrelerinde kullanilmaktadır.

Hall etkisi

Ince iletken bir levha zerinden belirli bir yönde elektrik akimi akarken (x ekseni), elektron akis dogrultusuna dik yonde (y ekseni) bir manyetik alan uygulanmasi durumunda,
elektronlar, levha kenarina (z ekseni) itilirler. Bu durumda levhanin iki kenari arasinda,
elektriksel potansiyel fark oluşur . Bu gerilime, Hall gerilimi denir. Hall gerilimi, iletken levhanin yapildigi materyale, akim siddetine ve ortandaki manyetik alan siddetine bag! olarak degisir. Belirli bir materyalden yapilan levhada, akim giddeti sabitlendiginde olusan Hall gerilimi, manyetik alan siddeti ile orantili bigimde degisecektir. Herhangi bir hareketli parçast olmayan böyle statik bir düzenek ile, ortamda bulunan manyetik alan siddeti kadar bir elektriksel büyaklük elde edilmektedir. Materyal olarak gogunlukla elektron mobilitesi yüksek olan grafen, galyum arsenit (GaAs), indiyum fosfit (InP) ve benzeri bilegikler kullanilmaktadir. Bu etki ile galigan sensörler, firgasiz elektrik motoru, benzinli motor atesleme sistemleri ve benzeri konum algilama gereken yerlerde genis olçüde
kullanilmaktadir.

https://www.encazip.com/bilgi/enerji/hall-etkisi-nedir

Starin Gauge

uçak kanat yüzeyi, mil , destek kolu ve benzeri mekanik olarak kuvvete maruz kalan elemanların gövde yüzeylerine yapıştırılarak bu elemanlar üzerinde oluşan gerlme kuvvetinşn ölçülmesi için kullanılmaktadır.
yapısal olarak ince , yalıtkan ve esnektir.
Bir malzeme üzerinde olusan gerilme ölfülmek istendiginde Sa, malzeme
yüzeyine, olusan kuwete kargilk SG iletken yolunda uzama veya kisalma
olacak sekilde yerlestirilmelidir. Bu uzama veya kisalma miktari,
ölfülmek istenen yüzeydeki gerilmeye bagli olarak sok küçük miktarda
olmaktadir (aksi halde SG esnekligini kaybedip tahrip olur). Sa direng

degeri, maksimum gerilmede dahi yüzde bir civarinda degismektedir.

strain gauge bir gerilim ölçerdir.

4SG li köprü devresinde SG1 ve SG3 levhanın üst yüzeyine yapıştırılmıştır. böylelikle, şekilde görüldüğü gibi aşağı yönde levha kenarına bir kuvvet etki ettiğinde bir miktar azalacaktır. B noktasının voltajı da azalacaktır. mekanik gerilme kuvvetine karşılık oluşturur. duyarlılıkta da artış olur.