Kripto Para Nedir?
Kripto Para Nedir?
Kripto para, mal ve hizmet satın almak için kullanılabilen dijital, çevrimiçi ve merkezî olmayan bir para birimidir. Online bankacılık gibi, kripto para ağları da güçlü kriptografi ismi verilen, kullanıcı ve hesap bilgilerini anlaşılamayacak bir koda dönüştüren matematiksel yöntemler kullanır. Kripto para sistemlerini günümüz online bankacılık sistemlerinden ayıran başlıca teknolojilerden biri Blockchain (Blokzinciri)’dir. Kullanıcıların isimleri, hesap bilgileri ve para transferlerine dair her bir bilgi farklı sanal bloklara kodlanır ve bu blok zincirine erişim sadece kullanıcının kendisi tarafından mümkündür. Kripto paraları merkezî otoriteden bağımsız ve takip edilemez kılan da Blockchain teknolojisidir. Blockchain, sağladığı yüksek güvenlik ve işlem hızı sayesinde merkez bankaları da dahil olmak üzere birçok finansal kurum ve kuruluşta, henüz başlıca olarak uluslararası para transferleri için olsa da çeşitli alanlarda kullanılmaya başlanmıştır.
Kripto Paraların Tarihi
Kripto paraları ancak yakın zamanda duymuş olsak da ortaya çıkışlarında önemli rol oynamış buluşlar 1980’lere kadar dayanmaktadır. Amerikalı ünlü kriptograf David Chaum, 1983’te eCash isimli bir elektronik para sistemi, ardından 1990’da da DigiCash ismini verdiği bir elektonik para şirketi kurarak Kör İmza teknolojisi ile kripto para sisteminin temelini atmıştır. Ancak “kripto para” teriminin ilk kez kullanılması 1998’de Çinli bilgisayar mühendisi Wei Dai’nin b-money isimli elektronik para sistemi icadıyla başlamıştır. 2008’de tüm dünyayı etkileyen küresel ekonomik krizinin ardından ise merkezî otoritelere güven azalmış, bireyler devlet, banka gibi kurumların kontrolünden ve erişiminden uzak birikim ve yatırım yöntemleri arayışına çıkmıştır. İlk kripto para örneği olan Bitcoin ise tam da bu küresel ekonomik krizin ardından 2009’da Satoshi Nakamoto lakaplı, gerçek kimliği hala belli olmayan bir kişi veya grup tarafından geliştirilip piyasaya sürülmüştür. Dünya çapında talebi kademeli olarak artan kripto para çeşitlerinin Ocak 2021 tarihinden itibaren sayısı 5 bine ulaşmıştır, bu rakam Mayıs 2021 itibariyle 10 bini geçmiştir.
Türkiye’de Kripto Para
Tüm dünyada ses getiren kripto paralar Türkiye’de de hızlıca kitlesini oluşturmuştur. 2020’de Statista araştırma platformunun her ülkeden 4 bin katılımcı ile yürüttüğü global tüketici araştırması istatistiklerine göre Türkiye, kripto para sahipliği veya kullanımı alanında %16 oranıyla dünyada dördüncü sıraya yerleşirken Türkiye’de kripto para sahibi olanların sayısı 2021 itibariyle yaklaşık 2,5 milyon olarak açıklanmıştır. Çin Merkez Bankası’nın 2013’ten beri sürdürdüğü ve Mayıs 2021 tarihinden itibaren sıkılaştırdığı kripto para düzenlemelerinin ardından Türkiye de kripto para kullanım alanlarına çeşitli sınırlamalar getiren ülkelerden biri olmuştur. 16 Nisan’da Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan yönetmeliğe göre 30 Nisan 2021 itibariyle kripto varlıkların mal ve hizmet satın alımı için doğrudan veya dolaylı kullanımı yasak getirilmiştir. Kripto para alım satımlarına ilişkin herhangi bir sınırlama getirilmezken mal ve hizmet satın alımları için kullanımının sınırlandırılmasına yönelik “kripto varlıkların bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları dolayısıyla yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz kullanılabilmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması” ifadeleri yer almıştır. 28 milyar Türk Lirası işlem hacmi ve 5 milyon aktif kripto yatırımcısı ile kripto paralar Türkiye’de olduğu gibi birçok ülkede de ilgi görmeye devam etmektedir.
