Aziz Nesin

CaKk...KAJU

29 Feb 2024

Aziz Nesin (20 Aralık 1915 İstanbul - 6 Temmuz 1995 İzmir) asıl ismi Mehmet Nusret Nesin olan ve UNESCO'nun dünya çeviri bibliyografyasına göre Türkçe eserler kaleme alan yazarlar arasında eserleri yabancı dile en çok çevrilen 4. yazar olduğu tespit edilmiş mizah, kısa öykü, roman, şiir ve tiyatro alanında birçok eser kaleme alan; 59. hükümet tarafından 100 Türk Edebiyatçısı listesinde yer almış üretken bir Türk şairi ve yazarıdır.
Aziz Nesin, İstanbul Heybeliada'da Hanife Hanım ve İmam Abdülaziz Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Yazar Arapçayı henüz 5-6 yaşlarında iken babası tarafından tanıştırıldığı Ali Galip Efendi’den öğrenmiştir. Yazar daha 8 yaşında iken hafız olmuştur. Aziz Nesin'in annesi Hanife Hanım, oğlunu hükûmet okullarından birinde okumasını istemiştir fakat babası bu isteği kabul etmemiş, yazar Mahalle Mektebi’ne yazdırmıştır. Ankara’daki Harp Okulu’ndan mezun olan Aziz Nesin bir süreliğine subay olarak kıta hizmetlerinde bulunmuştur. Teğmen rütbesiyle 1939’da Askeri Fen Okulu’nu bitirdikten sonra Millet ve Yedigün gibi dergilerinde öykü ve şiirlerini yayımlatan Aziz Nesin, aynı yıl ilk eşi Vedia Hanım ile evlenmiştir. 1940 Yılında ise ilk çocuğu Oya, 1942 yılında ise ikinci çocuğu Ateş dünyaya gelmiştir. 1941 yılında 2. Dünya Savaşı yıllarında 2 yıl Trakya'da çadırlı ordugâhta görev yapan Aziz Nesin, 1942 yılında Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı'na atandı ve buradaki görev süresinde bir bomba kazasında yaralanmıştır. Yazar, Kırklareli, Erzurum, Erzincan ve Kars gibi şehirlerde de görev yapmıştır. 1942 yılında da Ankara Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katılmıştır. Safranbolu, Zonguldak ve İstanbul şehirlerinde de askeri görevlerde bulunmuştur. Askerlik görevi ise “görevini kötüye kullanmak” nedeniyle 1944 yılında sonlandırılmıştır. Görevi kötüye kullanma suçlamasının nedeninin Aziz Nesin’in oğlu Ateş Nesin, babasının köylülere ekmek dağıtması olduğunu söylemiştir. 2. Dünya Savaşının en yoğun olduğu günlerde erlere izin vermek yasak olduğu halde Aziz Nesin’in izin vermesi nedeniyle görevden uzaklaştırıldığı da söylenmektedir.
Askerlikle görevinden uzaklaştırıldıktan sonra İstanbul Nuruosmaniye’de bir bakkal dükkânı açan Aziz Nesin, Karagöz gazetesi ve Yedigün dergisinde redaktörlük ve yazarlık yapmıştır. Aziz Nesin,1942-43 yılları arasında hem yazar hem de yönetici olarak Yedigün dergisinde şiirler yayımlamıştır. 1 Ocak 1944 yılından itibaren de Millet dergisinde öyküleri yayımlamıştır. Aziz Nesin, Tan gazetesinde yayımlanan köşe yazıları ile de adını duyurmuştur. 4 Aralık 1946 yılında bir grup üniversite öğrencisinin Tan gazetesini yakması üzerine işinden olan Aziz Nesin, sekiz sayı devam eden, Cumartesi adlı haftalık magazin dergisini çıkarmaya başlamıştır. Bu dergiden sonra da Vatan gazetesinde çalışmıştır. 1946 yılında siyasete de atılan Aziz Nesin, dostu Esat Adil Müstecaplı’nın kurduğu Türkiye Sosyalist Partisi’nde iki ay üye olarak yer almıştır. İlk bağımsız yapıtı “Parti Kurmak ve Parti Vurmak” isimli 16 sayfalık broşürü de yine bu yıl yayımlamıştır.
Aziz Nesin, Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa isimli bir mizah gazetesini çıkarmıştır ve bu gazete büyük ses getirmiş, dönemin politikacılarını ve tiplemelerini eleştirmesi nedeniyle defalarca kapatılmıştır. Bu baskı ve kapatmalara rağmen gazete okuyucuya ulaşmış ve kitle yakalamayı başarmıştır. Gazete farklı isimlerle çıkarılmaya çalışılsa da Aziz Nesin "Nereye Gidiyoruz?" isimli yazısı nedeniyle; 12 Ağustos 1947'de 10 ay ağır hapis cezasına çarptırılmış ve 3 ay 10 gün de Bursa'ya sürgün edilmiştir. Gazete de kapanmıştır. Bu yıllarda yoksul günler geçiren yazar ilk eşinden de boşanmıştır.
Aziz Nesin'in taşlamalardan oluşan kitabı" Azizname" 1948 yılında çıkmıştır. Yazara kitap nedeniyle dava açılmış, 4 ay tutuklu olarak süren dava sonunda tutuklanmasa da 1949 yılında Birleşik Krallık Prensesi II. Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi ve Mısır Kralı I. Faruk'un Ankara'daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na resmen başvurarak, bir yazısında kendilerini aşağıladığı gerekçesiyle yazarın aleyhine dava açınca 6 ay hapis cezası almıştır.
1952 yılında bir kitabevi açan Aziz Nesin, bu işten geçimini sağlayamamış, Beyoğlu'nda bir ortak ile "Paradi Fotoğraf Stüdyosu"nu kurmuştur. 1954 yılında da Akbaba dergisinde takma adlarla öyküler yazmıştır.
Aziz Nesin, 1955 yılında da İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkânlarının yıkımı olaylarında devletin olayların bir "Komünist komplosu" olduğunu iddia etmesi nedeniyle 100 kadar solcu ile birlikte tutuklanmış ve 9 ay hapis yatmıştır. 1956 yılında da Kemal Tahir ile birlikte Düşün Yayınevi'ni kurmuştur. Yeni Gazete, Akşam ve Tanin'de günlük köşe yazıları yazmıştır. 1962 yılında da “Zübük” adlı mizah dergisini çıkarmıştır ve dergi 42 sayı devam etmiştir. 1963 yılında Düşün Yayınevi'nin yanmasından sonra da tek uğraşı yazarlık olmuştur. İlk pasaportunu da 50 yaşında iken yani 1965 yılında alabilmiştir. Pasaportu aldıktan sonra Berlin ve Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na katılmış ve Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristan'a gitmiştir.
1972 yılında eşi Meral Çelen ile birlikte Nesin Vakfı'nı kuran Aziz Nesin, bu vakıfta her yıl belirli sayıda kimsesiz ve yoksul çocuğun bakım ve eğitimlerini üstlenmiştir. Yazarın kitaplarının tüm geliri de bu vakfa gitmektedir. Aziz Nesin, 1995 yılında 5 Temmuz'u 6 Temmuz'a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp krizi nedeniyle de İzmir'de hayata veda etmiştir.

Aziz Nesin'in Çalışma Hayatı

Aziz Nesin, çalışma hayatına asker olarak başlamış fakat askerlik görevinden uzaklaştırılmasının ardından bakkallık, muhasiplik, kitabevi sahipliği, fotoğraf stüdyo sahipliği, gazetecili, karikatüristlik, şairlik ve yazarlık gibi birçok işler yapmıştır.