STRABO VE KURDİSTAN

Ünlü Yunanlı tarihçi, felsefeci ve coğrafyacı Strabo (Grekçe: Strabon) M.Ö. 65 Amasya'da doğmuş ve M.S. 25 yıllarında ölmüştür. Amasya'dan ayrılıp Nil boyunca gezmiştir. Kendisi batıda Sardunya'ya, kuzeyde Karadeniz'den güneyde Etiyopya'nın sınırlarına kadar seyahat ettiğini söylemektedir.

Strabo'nun en ünlü eseri dünya coğrafyasını anlattığı "Coğrafya"dır (Geographika). Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak da bilinen Strabo'nun bu ünlü eseri bir çok dile çevrilmiştir. Coğrafya’nın babası sayılan Yunanlı Strabo "Geography" (Geographika) adlı kitabındada Kürtlerden bahsetmektedir.


Geography Of Strabo, 14. Kitap, Suriye başlıklı bölüm, Madde 24.

Madde 24: Dicle nehrinin bulunduğu yerlerin Kürtlere ait olduğunu söylüyor. Gordyaei (Kürdistan) bölgesine de değinen Strabo, bu bölgenin antiklerin “Kardukhi” dedikleri aynı yöre olduğunu söylüyor. Gordyaei’ye ait yerleşkeleri Sareisa, Satalca ve Pinaca şeklinde sayıyor. Her birinin kendine özgü çok kuvvetli kale ve hisarlarla çevrili olduğunu ve adeta üçlü şehir teşkil ettiğini söylemiş. Kürtlerin olağanüstü usta-inşaatçı ve kuşatma makinası yapımında uzman olduklarından dolayı nam saldığını ve bu sebeple Ermenistan kralı II. Tigranes tarafından hizmete alındıklarını, Mezopotamyanın diğer parçalarının ise Romalılara bağlı olduğunu aktarmış.

Madde 24 (İngilizce metni): Near the Tigris lie the places belonging to the Gordyaeans, whom the ancients called Carduchians; and their cities are named Sareisa and Satalca and Pinaca, a very powerful fortress, with three citadels, each enclosed by a separate fortification of its own, so that they constitute, as it were, a triple city. But still it not only was held in subjection by the king of the Armenians, but the Romans stok it by force, although the Gordyaeans had an exceptional repute as master-builders and as experts in the construction of siege engines; and it was for this reason that Tigranes used them in such work. But also the rest of Mesopotamia became subject to the Romans.

Kürt ve Kürdistan adı Gord ve Gordyaea olarak 1, 8, 21, 24 ve 25. maddelerde geçer.

Eskilerin Karduki dediği halka kendisi Gord diyor. K>G dönüşümü var. Yunanlılar Kürtçedeki ‘u’ harfini telaffuz edemedikleri için Straboda Kürt yerine Gord demiş.


Strabo'nun Coğrafya Kitabı


Bugün tarihi Kürdistanda bulunan yapıtların önemli bir kısmıda Kürtler tarafından inşa edilmiştir. Strabonun anlattıklarından yola çıkarak bugünkü Ermeni yapıtlarının bazılarınıda Kürtlerin inşa etmiş oldukları anlaşılmaktadır.

Strabo, “Kardakes” adının kökünün savaşçı (yiğit, yiğitçe, erkekçe) anlamlı “Carda” (Karda) sözcüğü olduğunu, söyleyerek özetle şu açıklamayı yapmaktadır: Persler (Akamenidler)’de gençler gün doğmadan uyandırılır, onlardan ellişer kişilik gruplar oluşturulur ve her grubun başında bir kralın yada satrapın oğlu olduğu halde kendilerine askeri eğitim yaptırılır. Bu ellişer kişilik gruplara veya bu grupları oluşturan gençlere (kişilere) “Cardaces (Kardakes)” deniliyor. Bunlar soygun ve yağma ile yaşadıkları için savaşçı, yiğit anlamlı Carda’dan türeme bir ad taşıyorlar. Ama çevirenin (Groskurd) notuna göre onun sözünü ettiği Cardace’ler Persler değil, yabancı askerlerdir, daha doğrusu sonraları kendilerine Gordyaei veya Gordyeni denilen ve en son olarak da bugün Kürtler olarak bilinen Ksenefon’da bahsi geçen Karduklar’dır.
Ptolemy, Kardukların Geliler’in aşağısında Margasiler’le Cadusiler’in topraklarına yakın bölgelerde gösterir ve daha ilerde ise Gordyene’den ve Gordyaei Dağları’ndan sözeder.