Stake Etmek (Staking) Nedir?

Staking, bir kripto para zincirinin operasyonlarını desteklemek için kripto paralarınızı cüzdanınızda belirli süre kilitleyip harcamadan veya transfer etmeden tutma işlemidir. Kilitlediğiniz bu kripto paralardan, kilitlediğiniz süre boyunca belirli oranlarda ödül kripto para kazanırsınız. Kripto paralarınızı kilitlemek için özel bir mobil veya bilgisayar cüzdanına ihtiyaç duyarsınız.
Stake etmek kavramı Proof of Stake (POS) mekanizması ile beraber kripto paralara gelmiş bir kavramdır. Operasyona en büyük katkısı çok miktarda işlem gücünün boşa harcanmasının önüne geçilmesidir. Satking ayrıca kripto paraların dolaşımda olan miktarını sınırladığı için arz talep dengesi için de yararlı olmaktadır. Staking yapılan kripto para zincirinde dolaşımda ne kadar az para varsa fiyatının artma olasılığı da doğru orantıda artacaktır. Diğer bir deyişle staking edilen kripto para ne kadar fazla ise fiyatın düşme olasılığı da o kadar azdır.

Kısaca Proof of Stake Nedir?

Proof of Stake, temelde bir kripto para madenciliğinin, cüzdanda tutulan kripto para oranında yapılabilmesini sağlayan sistemdir. Proof of Stake sistemi ile madenci cüzdanında bulunan kripto para miktarına göre az ya da çok yapabilmesine olanak sağlar.
Proof of Stake, Proof of Work madencilik yöntemine alternatif olarak oluşturulmuştur. Proof of Work madencilik, sahip olunan özel madencilik cihazlar ile yüksek elektrik tüketimi ile yapılmaktadır. Kazanç elde edebilmek için büyük tesislere ve yüksek elektrik gücüne ihtiyaç duyulmaktadır.

Proof of Stake Nasıl Çalışır?

Proof of Stake, kripto para transferleri için gerekli olan matematiksel problemleri Proof of Work madenciliğinde olduğu gibi cihaza ve elektrik gücüne değil, sahip olduğunuz kripto para birimine göre bir işlem gücü ayırmaktadır.

Staking Ödülleri Nasıl Hesaplanır?

Proof of Stake ile yapılan madencilik kazanç oranları, madenciliği yapılacak olan kripto para birimine bağlı bir durumdur. Temelde cüzdanınızda bakiyeniz ne kadar yüksekse o kadar kazanç elde edersiniz.
Bazı kripto para birimleri ise kendi içinde enflasyonu önlemek ve kripto paranın dolaşımda olması için belli bir miktarın üstünde kripto para varlığının Proof of Stake ile madencilik işlemlerine ayrılmasına izin vermemektedir.

Staking Havuzu Nedir?

Staking havuzları, aynı kripto para biriminin Proof of Stake ile madenciliğinin yapıldığı ve farklı kişilerin kazanç oranının artması için varlıklarını birleştirerek yaptıkları madenciliktir.
Kazanılan ödüller katılımcıların varlık oranlarına göre dağıtılmaktadır. Stake havuzu kurmanın, geliştirmenin ve idare edilmesinin zorlu süreçler olması nedeniyle havuz kurucuları yapılan madencilik sonucu kazanılan ödülün bir kısmını kendisine alır.

Cold (Soğuk) Staking Nedir?

Cold (Soğuk) Staking, soğuk cüzdan olarak adlandırılan donanım cüzdanlarında tutulan varlıklar ile yapılan madencilik işlemine verilen addır. Cold (Soğuk) Stake ile kullanıcılar hem varlıklarını güvenle muhafaza eder, hem de madencilik yaparak ödül kazanırlar.
Kullanıcı eğer soğuk cüzdanda bulunan varlığını farklı bir adrese taşırsa ağdan kopacağı için madenciliği de durmuş olur. Yüksek miktarda varlık sahipleri için en avantajlı işlerden biridir. Bakiyelerini güvende tutarak kazanç elde edebilirler.

Neden sadece bazı kripto paralarda staking var?

Bu noktada konu biraz daha teknik bir hâl alıyor. Örneğin Bitcoin, staking'e izin vermez. Nedenini anlamak için işleyişin arka planıyla ilgili biraz daha bilgiye ihtiyacınız olacak. 

• Kripto paralar genelde merkezsizdir, yani her şeyi kontrol eden merkezî bir otorite yoktur. Öyleyse nasıl oluyor da merkezsiz bir ağdaki tüm bilgisayarlar, bir banka veya kredi kartı şirketi gibi merkezî bir otorite tarafından iletilmesine gerek kalmaksızın doğru yanıta ulaşabiliyor? Bu ağlar bir "uzlaşma mekanizması" kullanır. 
• Bitcoin ve Ethereum 1.0 dâhil pek çok kripto para, İş İspatı adı verilen bir uzlaşma mekanizmasından faydalanır. Ağ, İş İspatı aracılığıyla, gezegenin farklı uçlarındaki yabancılar arasındaki işlemleri doğrulamak ve kimsenin aynı parayı iki defa harcamaya çalışmadığından emin olmak gibi sorunları çözmek için büyük miktarda işlem gücü üretir. Bu sürecin bir parçası da dünyanın dört bir yanından "madencilerin" kriptografik bir bulmacayı ilk çözen olmak için yarışmasını kapsar. Kazanan, blok zincirine en son doğrulanan işlemler blokunu ekleme hakkı elde eder ve karşılığında bir miktar kripto alır. 

Bitcoin, bir banka defterine çok benzer şekilde, giden ve gelen işlemleri takip eden basit bir blok zinciridir. Bitcoin'inki gibi nispeten basit bir blok zinciri için İş İspatı ölçeklenebilir bir çözümdür. Öte yandan örneğin Ethereum, blok zincirinin üzerinde çalışan koskoca DeFidünyası gibi çok çeşitli uygulamalar barındırır. Bu türden daha karmaşık sistemlerde İş İspatı, işlem trafiğinin çok fazla olduğu durumlarda dar boğazlara neden olabilir. Bunun sonucunda işlem süreleri ve ücretleri artabilir.

Staking'in avantajları nelerdir?

Uzun süredir kripto para sahibi olan pek çok kişi staking'i, varlıklarının kripto cüzdanlarında işlevsizce beklemesindense ödüller kazanarak kendileri için işlemesini sağlamanın bir yolu olarak görür.
Staking, desteklediğiniz blok zinciri projelerinin güvenliğine ve verimliliğine katkıda bulunmanın da bir yoludur. Kaynaklarınızın bir kısmını stake ederek blok zincirini saldırılara karşı daha dirençli kılar ve zincirin işlem gerçekleştirme kabiliyetini güçlendirirsiniz.
Bu kadar avantajların olmasına rağmen riskler de bir o kadar mevcuddur.

Staking'in bazı riskleri nelerdir?

Staking sıklıkla, kripto paranızın belirli bir süre boyunca aktarılamayacağı bir kilitleme veya "vesting" süreci gerektirir. Bu süreç boyunca fiyatlar yükselse bile stake edilen token'larınızı takas edemeyeceğiniz için bu durum bir dezavantaj olabilir. Staking yapmadan önce dâhil olmayı düşündüğünüz her bir proje için speisfik staking gerekliliklerini ve kurallarını araştırmak önemlidir.

Staking'e nasıl başlarım?

Genelde staking, katılmak isteyen herkese açıktır. Bununla birlikte tam bir doğrulayıcı olmak için asgari bir token miktarı, teknik bilgi ve bu iş için tahsis edilmiş, gece gündüz kesintisiz olarak doğrulamaları gerçekleştirebilecek bir bilgisayar gerekir. Bu düzeyde bir katılım, güvenlik kaygılarını da beraberinde getirir ve kesinti süreleri bir doğrulayıcının stake'inde slash'e neden olabileceği için ciddi bir yükümlülüktür.
Ancak katılımcıların büyük çoğunluğu için katılımın daha basit bir yolu vardır. Coinbase gibi bir takas platformu aracılığıyla, pahalı doğrulayıcı yazılımlarını çalıştırmak veya satın almak zorunda kalmadan dilediğiniz miktarlarda katkı sağlayabilirsiniz. ABD ve diğer pek çok ülkedeki çoğu Coinbase müşterisi, staking yapabilir.