Tarihin Yeni Gizemli Noktası Karahantepe
Kültür Teşkilatı’nın (UNESCO) Dünya Mirası Geçici Listesi’ndeki varlıklar arasında bulunan ve dünyanın bilinen en eski tapınak merkezi olan Göbeklitepe’ye benzerliğiyle dikkat çeken Karahantepe’de başlayan kazı çalışmaları ve bulunan heykeller ilgi odağı oluyor.
Karahantepe’de bugüne kadar özel amaçlarla inşa edilmiş ve kamusal yönleri öne çıkan yapılar ve günlük yaşamın izlerini barındıran çok sayıda kulübe, yüzeyleri hayvan betimleriyle süslenmiş “T” biçimli dikili taşlar, hayvan ve insan heykelleri gibi çok sayıda buluntu açığa çıkarıldı. Özellikle insan figürleri daha çok ön plana çıkıyor ve buluntular insanın serüvenini ortaya koyuyor.
Karahantepe’nin Tarihi
Karahantepe, Göbeklitepe gibi Harran Ovası çevresinde benzer özelliklere sahip olan neolitik döneme ait yerleşimlerden biri. Göbeklitepe’ye benzerliğiyle dikkat çeken Karahantepe, günümüzden yaklaşık 12 bin yıl öncesine tarihleniyor. 2019’dan itibaren yapılan kazı çalışmaları Göbeklitepe’nin yalnız olmadığını gösteriyor.
Karahantepe, yerleşik hayatın başlangıcıyla ilgili önemli veriler sunuyor. Göbeklitepe söz konusu uygulamanın anıtsal boyutlarını ortaya koyarken son yıllarda kazılan Karahantepe ise yapıları doldurulma sürecini en iyi yansıtan yerlerden biri. Karahantepe’de bir yapı kompleksinin parçalarını oluşturan özel yapılarına ardışık birtakım işlemlerin sonucunda dolduruldukları anlaşıldı.
2021 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı Taş Tepeler projesi kapsamında kazılan günümüze 200-300 yıl daha yakın tarihiyle Karahantepe, Göbeklitepe’yi anlamak için çok önemli. Karahantepe’nin nasıl terk edildiyse öylece günümüze kadar gelmesi de en çok dikkat çeken noktalarından.
Karahantepe’nin Keşfi
Karahantepe ilk kez 1997 yılında Bahattin Çelik tarafından “Doğu ve Güneydoğu Anadolu İlleri Kültür Envanteri Projesi” kapsamında keşfedildi ve 2019 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından kazılmaya başlandı. Kazı çalışmalarının başkanı ise Prof. Dr. Necmi Karul. Kazı çalışmalarının Covid-19 salgınının başlangıcına denk gelmesiyle kazı alanındaki çalışmalar yavaşlasa da pandeminin etkisini kaybetmesiyle de 2022 yılında “ören yeri” statüsüne alındı. Necmi Karul, Göbeklitepe’de daha yapılacak çok iş olduğunu ve Göbeklitepe’nin daha iyi anlaşılması için Karahantepe’nin önemli olduğunu söylüyor.
Karahantepe Heykelleri
Göbeklitepe’de hayvan sembolizması görülürken Karahantepe’de ise insan figürleri öne çıkıyor. Üç boyutlu figürler gerçekten bir sanat. Bölgede çok fazla insan figürü görülüyor. Ayrıca Karahantepe’de leoparın özellikle öne çıkarıldığı görülürken, bölgede çok fazla leopar başı ve sırtında leopar taşıyan bir heykel de bulundu.
Karahantepe’deki buluntular insanın serüveniyle ilgili. Keşfedilen heykellerden biri de yüksekliği 2.3 metreyi bulan bir insan heykeli oldu. Bu büyüklükte bir heykel bir tek Roma’da görülebilecek bir vaziyette. Heykel çok gerçekçi bir şekilde yapılmış. Gövdesindeki kaburgaları çok net görülüyor. Heykel kış aylarında zarar görmemesi için kutu ile koruma algına alınmış ve ziyaret edildiğinde canlı görme imkânı bulunmuyor. Diğer buluntular ise Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.
Karahantepe Kazıları
Karahantepe’de bugüne kadar 250’den fazla “T” şeklinde dikilitaş gün yüzüne çıkarıldı. Ayrıca Karahantepe’de birbirinden farklı 4 tane bölgenin olduğu tespit edildi. Çok yoğun bir yerleşim alanı var. Kazı yapılan her yerde kalıntılarla karşılaşmak mümkün. Dikilitaş, yapı duvarları çok sık görülüyor. Özellikle yürürken yerde pek çok çakmak taşı da bulmak mümkün. Bu çakmak taşları bölgenin yaklaşık olarak 1.500 yıl boyunca kullanıldığını ifade ediyor. Karahantepe’deki kazılar henüz bölgenin bir bölgesinde yapılıyor, daha kazılacak çok yer var ve çalışmaların 100-150 yıl sürebileceği belirtiliyor.
Karahantepe Konumu ve Giriş Bilgileri
Karahantepe Şanlıurfa şehir merkezine yaklaşık 55 kilometre mesafede bulunuyor. Göbeklitepe’ye ise 45 kilometre mesafede bulunuyor. Özel araçla gidilmesi tavsiye ediliyor. Merkezden ortalama 50 dakikada ulaşılabiliyor.
Karahantepe’de hâlâ kazılar devam ettiği ve resmi ziyarete açık olmadığı için bir giriş ücreti bulunmuyor. İçeri izinle girilebiliyor, ziyaretçiler görevli eşliğinde gezebiliyor. Karahantepe şimdilik valilik bünyesinde bulunuyor ve kazı çalışmaları tamamen bittiğinde ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildiğinde bir giriş ücreti belirlenecek.
Ancak yürüme alanları tam olarak yapılmadığından kış aylarında gezilmesini önermiyoruz. Güneşli havalarda gezilmesi daha doğru olacaktır. Turist sezonunda ise kalabalık olabiliyor.
Karahantepe konumu: Kargalı, Haliliye/Şanlıurfa
