zk ve zksnark 3...

İyi okumalar;

Mevcut blokzincirlere entegre edilebilecek zkSNARK.
Rollup’lara, yeni yapılan blokzincirlere zkSNARK kullanıyor, peki hali hazırdaki blokzincirlere örn: Ethereum zkSNARK teknolojisi entegre edilebilir mi, elbette evet!
ZK-Rollup’ları yukarıda anlatırken yoğun işlem yüklerinden bahsedip bunları zincir dışına taşımaktan bahsetmiştim. Peki hali hazırdaki “yoğun ve büyük” işlemleri zkSNARK’lamak nasıl bir fikir olurdu?
Kripto ile yakından ilgili olanlarınız EVM’nin (Ethereum Virtual Machine) ölçeklenemediğini duymuştur. “EVM ölçeklenemiyor ve bu yüzden Ethereum pahalı” cümlesi aslında yanlış değildir. Çünkü EVM’de işlem yapmak çok fazla veri gerektiriyor bu verileri taşıyan bloklar çok daha çabuk doluyor. Bu yüzden Ethereum Foundation çözümü EVM’yi zkSNARK’lamakta buluyor. Eğer EVM’yi zkSNARK’layıp yapılan işlemleri SUCCINCT (kısa ve öz) hale getirirsek, Ethereum’un direkt kendisini ölçeklemiş olacağız. EVM’nin zkSNARK’lanması ciddi bir mühendislik gerekmektedir ve Ethereum’un ileri gelecekteki planlarının başında gelmektedir. Bütün Ethereum blokzincirini zkSNARK’lamak Ethereum 3.0 (evet 3.0)’ın yol haritasını oluşturmaktadır.
MEV (Miner Extractable Value) kısaltmasını blokzincirlere ve özellikle Ethereum’a ilgili iseniz duymuş olma ihtimaliniz bir hayli yüksek. MEV başlı başına bir yazı konusudur. Açıkçası zkSNARK teknolojisinden çok daha uzun bir makaleyi hak etmektedir. Çünkü hala daha MEV karanlık bir ormandır, tam olarak sınırları yoktur. Ancak özetlemek gerekirse, MEV yapmış olduğunuz bir transferin madenci tarafından blok içerisinde diğer transferler ile sırasının değiştirilip madenci lehine para kazandırılmasıdır.
Üstteki cümleyi anlamadıysanız sorun yok, örnekle anlatalım, örneğin MEV Arbitrajı en masum MEV örneklerinden biridir. Uniswap’tan yüklü miktarda ETH aldığınızı farz edelim (bu alım ETH fiyatını yukarı çekecek olsun) bu alımı gören madenci sizin transferinizi blokzincire yazmadan örneğin CurveFinance’den ETH alıp kendi transferini sizin transferinizden önce yapıp, sizin transferinizi blokzincire işledikten sonra Uniswap’taki değişen fiyata kendi aldığı ETH’leri satmak istesin (Karışık oldu ama). 🙂 Böylelikle Curve’den ucuza aldığı ETH’leri sizin Uniswap transferinizden sonra Uniswap’a pahalıdan satacaktır ve bu alım satımdan kâr edecektir.
Yukarıda Arbitraj yapan Sandwich MEV Attack’tan bahsettim. Peki madenci bunu saniyeler içinde nasıl yapmaktadır? Madenci kısaca sizin bu transferinizi Mempool’da (Transferlerin blokzincire girmeyi beklediği yer) görüp, kendi faydası için bu transferlerin sırası ile bloklara eklemeden oynamaktadır.
Peki Mempool’u zkSNARK’lasak ve madenci bu transferin içeriğini Mempool’da göremese çok mantıklı olmaz mıydı veya bildiğiniz gibi blokzincirlerde bloğu her seferinde sistemdeki madencilerden veya validatörlerden biri eklemektedir (Bir lider seçilir). Bu lider seçimini (Single secret leader election) zkSNARK’lasak ve kimin lider olduğunu bilmeden blok eklenseydi MEV ataklar savuşturulmaz mıydı?
İşte zkSNARK’ların Non-interacative ve dışarıdan bakıldığında Zero-Knowledge yapısı sayesinde bu tip MEV ataklar savuşturabilmektedir ve MEV’in azaltılmasında zkSNARK’lar yine gündemdedir ve çalışmalar devam etmektedir.

Tobbykitty abimize teşekkürler...

Sağlıklı mutlu ve huzurlu kalın...