layer nedir ve katman farkları nelerdir

Kripto para ve blockchain teknolojisi bağlamında "layer" terimi, genellikle farklı katmanları veya protokollerini ifade eder. Ancak, bu katmanlar veya protokoller belirli bir standarda bağlı olarak değişebilir. Aşağıda, genellikle Ethereum ağına özgü olarak kullanılan bir örnek verilmiştir:

1. 1-)Layer 0 (L1 - Fiziksel Katman):
   • Ethereum ağındaki temel blok zinciri katmanıdır.
   • Ether (ETH) gibi temel varlıkları ve ana akış işlemleri içerir.
   • İşlemler doğrudan blok zincirine yazılır.
2. 2-)Layer 1 (L1 - Protokol Katmanı):
   • Ethereum ağında akıllı kontratları ve merkezi olmayan uygulamaları (DApps) barındıran katmandır.
   • Ethereum Virtual Machine (EVM) gibi akıllı kontrat işlemesi sağlayan bir sanal makine içerir.
   • İşlemler genellikle akıllı kontratlar veya DApp'ler tarafından gerçekleştirilir.
3. 3-)Layer 2 (L2 - Ölçeklendirme Katmanı):
   • Ethereum gibi ana blok zincirindeki yoğunluğu ve işlem maliyetlerini azaltmaya yönelik çeşitli ölçeklendirme çözümlerini içerir.
   • İkinci katman çözümleri, ana blok zincirine daha az sıklıkta işlem göndermeyi ve işlemleri daha hızlı gerçekleştirmeyi amaçlar.
   • Örnekler arasında Optimistic Rollups, zk-Rollups ve sidechains bulunabilir.
4. 4-)Layer 3 (L3 - Uygulama Katmanı):
   • Bu katman, kullanıcılar arasında etkileşim sağlayan, özel uygulamaları içerir.
   • DeFi (Merkezi Olmayan Finans), oyunlar, sosyal medya ve diğer çeşitli uygulamalar bu katmanda yer alabilir.
   • Kullanıcıların doğrudan etkileşime girdiği katmandır.

Bu katmanlar, genellikle bir blockchain ekosisteminin belirli bir boyutunu ve işlevselliğini temsil eder. Ancak, farklı blockchain projeleri farklı katmanlar ve protokoller kullanabilir, bu nedenle bu açıklamalar sadece genel bir rehber niteliğindedir.