block zinciri
Blok Zinciri Teknolojisi nedir?
Blok Zinciri teknolojisinden kısaca, ağa dahil olan tüm paydaşlar tarafından tüm ağdaki kayıtların şifreli olarak tutulduğu dağıtık defter teknolojisi (shared legder technology) olarak bahsedebiliriz.
Geleneksel Veri Tabanı:
• Merkezi aracı & saklayıcı
• Tüm bilgi tek bir merkezde
• Merkezi kontrol
• Belirli bir andaki güncel veri
Blok Zinciri:
• Tüm paydaşlar aracı & saklayıcı
• Tüm bilgi tüm paydaşlarda
• Merkezi olmayan kontrol
• Tüm geçmişi içeren veri tabanı
Bir blok zincirinin alamet-i farikası olmazsa olmaz dört özelliği bir arada içermesidir:
1. Dağıtık Defter: Tüm kayıtların, ağ genelinde tüm paydaşlarda şifreli olarak yer aldığı dağıtık defter
2. Akıllı Kontrat: Tüm koşul ve kuralların veri tabanına gömülü olması ve işlemle birlikte yürürlüğe girmesi / aktifleşmesi / takibi
3. Gizlilik: Yer alan bilgilerin şifrelenmiş bir şekilde tutulması, işlemlerin güvenli, onaylanmış ve doğrulanabilir olması
4. Konsensus: Girişi yapılan bilginin ağdaki tüm ya da belirli bir orandaki katılımcı tarafından onaylanmış olması
Söz konusu özellikler sayesinde bu teknoloji ile herhangi bir “aracı”ya gerek duymadan, güvenli, kırılamaz/“hack“lenemez bir şekilde değer transferi yapılabiliyor.
Nasıl çalışıyor?
Nasıl çalıştığını teknik olarak açıklamadan önce, akıllarda daha iyi yer edebilmesi adına bir örnekle açıklamak istersek:
Basketbol oyununun tüm kuralları ve paydaşlarıyla bir veri tabanında olduğunu varsayalım. Geleneksel veri tabanında, oyun esnasında kuralları uygulayıcı olanlar; skoru -yani defteri- tutanlar, sahadaki hakemler ve hakem masasıdır. Örneğin; Ali Muhammed -ya da Bobby Dixon- bir üçlük attığında, o atışın üçlük olduğuna hakemler karar veriyor, daha sonra sayı skorboard’a, yani deftere işleniyor. O atışın ikilik olduğunu, ya da abartırsak basketin diğer takım tarafından atıldığını iddia eden birisinin, skorboard’u değiştirmesi için hakemleri ikna etmesi yeterli oluyor. Bir başka deyişle, kayıtlar tutulduğu tek noktadan, iyi ya da kötü niyetli olarak değiştirilebiliyor.
Basketbolu, Blok Zincirinde düşünürsek; yine Ali Muhammed, bekletmeden üçlüğü gönderdiğinde, o atışın üçlük olduğuna karar verebilmek ve takımı adına üç sayı yazabilmek için tüm paydaşların (kendi takım oyuncularının, rakip takım oyuncularının ve antrenörünün, Obradoviç’in, taraftarların vb.) kural seti içerisinde bunu kabul etmesi ve skoru kendilerinde bulunan deftere aynı şekilde işlemeleri gerekiyor.
Örnekle, zihinlerde biraz da olsa canlandıysa yapıyı temel olarak paylaşabiliriz.
Bu veri tabanında, tüm zincir birbirine bağlı bloklardan oluşuyor ve her bir blok yeni bir işlemi/veriyi içererek bir öncekine eklemleniyor. Eklemlenme, ancak ağdaki diğer katılımcıların onaylaması ile oluşuyor ve bu zincir bütün katılımcılarda bulunuyor. Bir blokta yer alacak verinin/işlem bilgisinin yanı sıra, şifrelenmiş hash değeri (tekil kodu) ve bir önceki blokun hash değeri yer alıyor. Bu yapısı ile de o kırılması çok güç denilen yapıya kavuşuyor. Veri tabanındaki bir bilgiyi hacklemek/değiştirmek için, Blok Zincirinde yer alan tüm blokları geriye doğru değiştirmek ve bunu tüm paydaşlardaki defterlerde yapmak gerekiyor.
