L1 ve L2 projeleri için kıyaslama tablosu:
Projeleri kullanıcı sayısı, TVL, işlem gelirleri, tokenomi, yazılımcılar, merkeziyetsizlik, hız metrikleri ile kıyasladım. Şimdi tabloya göre biraz yorumlamaya çalışalım.
Not: Bu kıyaslama projelerin mevcut durumlarını gösteriyor. Yol haritasına göre bir kıyaslama yaparsak farklı sonuçlar elde edebiliriz. 
Her bir blockchain için farklı bir hikaye var. Örneğin Near'da Kai-Ching (ödeme sistemi), Hot Game (telegram cüzdanı), Sweat (move2earn) gibi projeler başı çekerken Solana'da Jupiter, Raydium gibi merkeziyetsiz borsalar ön planda
Market cap / kullanıcı sayısı ne kadar küçükse o kadar iyi çünkü topluluğun etkisi henüz fiyata yansımamış anlamı taşıması muhtemel. Burada $NEAR $MATIC $ARB $MANTA daha da fiyatlanabilir çıkarımı yapabiliriz.
Aralık 2023 incelememizde $SUI MC/KS değeri çok düşüktü bu nedenle swing portföyüme eklemiştim. Ardından market değeri artıp kullanıcı sayısı düşünce çıkış yaptım. TVL vb. metriklere de bakmıştım. Ama her zaman çalışacak diye bir kaide yok. Bu tarz işlemler için kilit açılışlarını, trendleri, proje duyurularını, $BTC ve $ETH fiyat hareketlerini göz önüne almak gerekir.
Fees (işlem ücretleri) projelerin kârlı olabilmesi ve ayakta kalabilmesi için önemli. Son 6 ayda $AVAX $SOL $ARB epey para basmış.
Avalanche için Stars Arena büyük bir gelir sağlamıştı. Solana memecoin & airdrop furyası ile epey etkileşim alıyor. Arbitrum ise teşvik programı ile tüm ekosistemini canlı tutmayı başarmış görünüyor.
TVL (total value locked) blockchainlerdeki likiditeyi & kilitli varlıkları gösteren çok değerli bir metrik. Yine Arbitrum ve Solana en tepede. Ardından Polygon, Optimism, Avalanche geliyor.
Arbitrum, Aave & Uniswap gibi projeler ile rahatça kullanıcı çekebiliyor. Tabi ki $GMX etkisini de saymak gerekiyor. Türev uygulamalar için +50 kez forklanmış bir proje. Hala $500M likidite ile gelişimini sürdürüyor.
Solana da Marinade, Jito, Orca, Raydium, Jupiter, vb. ile geniş bir ekosistemi ile likidite çekiyor.
Mart başında EIP-4844 ile rolluplar üzerinde işlem yapmak epey ucuzlayacak. Bu nedenle L2 tarafında daha fazla hareketlilik görebiliriz. Buna karşılık diğer L1 projeleri de kullanıcı kaybetmemek adına bir sürü teşvik programı açıklayacaktır. Bunları takip etmeliyiz.
Tokenomi verilerine baktığımızda $MATIC $ADA $INJ $MINA $ROSE gibi eski toprak projeler üstlerindeki kilit açılışı & satış baskısını atmış görünüyor.
Eski projelerin destek/direnç bölgesi çok olur bu nedenle ATH yapana kadar zorlanabilirler ama ben hepsinin yeni ATH yapacağını düşünüyorum. Bu projeler ATH seviyelerini geçtikten sonra yukarı doğru hızla fırlayabilirler.
$ARB $OP $MANTA $APT $SUI $SEI gibi yeni projeler için fiyat aksiyonu daha heyecanlı olacaktır. Ancak token kilit açılışlarına dikkat etmek gerekir. Ekibin ne yapacağını anlamak için kilit açılış tarihlerinden önce forumlarda ve sosyal medyada bilgi toplamak elzem.
Satış baskısını nasıl hesapladın?
Bir proje için 2025 sonu piyasada olan coin miktarına baktım. Örneğin Solana için 480M. Şu an piyasada olan miktara baktım: 435M. Aradaki fark 45M. Her bir $SOL $100'dan satılsa $4.5B yapar.
İyi de herkes $100'dan almadı ki...
Olsun, ben şu an bu fiyattan satılırsa bu satış baskısını karşılaması gereken alım gücünü ölçmeye çalışıyorum.
Token Unlocks 2022 raporunun detaylarını daha önce paylaşmıştım. Büyük kilit açılışları öncesi insanlar korktuğu için satış yapıyor ve fiyatlar aslında önceden düşüyor. Yakında Token Unlocks 2023 raporu paylaşılacak. Onu da inceleyip detayları paylaşırım.
Staking ile varlıklarınızı enflasyondan koruyup governance & airdrop için aktif olabilirsiniz. Staking ödülünün enflasyondan iyi olduğu projeler $INJ $SOL $MATIC $ADA
Cosmos ekosistemi için bu tarz çalışmalar yapıp tokenomisi iyi olan projelerle airdroplardan faydalanabilirsiniz. Injective iyi bir örnek, belki farklı projeler de benzer tokenomiye ve staking ödüllerine sahiptir.
Hangi blockchain ne kadar staking ödülü veriyor. Yorumlarda link paylaşacağım, oradan bakabilirsiniz. Bu excele erişebileceğiniz linki de ayrıca ekleyeceğim.
Peki hangi metrikten hangisine kaç puan verdin?
Linkte PoS sekmesinde bu veriler de mevcut.
Yazılımcı sayısında ilk sırada $MATIC var. Ardından $ARB $AVAX $SOL $OP geliyor. Yazılımcılar neredeyse geliştirmeler -> kullanıcılar -> para orada olacak diyebiliriz.
Polygon'un blockchainin her problemini çözmeye çalışan bir ekibi var. ZK tarafına yöneldiler, CDK ile kendi ekosistemlerini kurdular. AggLayer detaylarını açıkladılar. Birkaç güne detaylı bir yazı paylaşacağım.
Sosyal medya başlığında tüm projelere tam puan verdim. Bu kısmı hızlı geçiyorum.
Validatör sayısı & merkeziyetsizlik & güvenlik konularını birlikte değerlendirdim. Güvenlik için Ethereum kullanan L2 projeleri zaten rahatlar. $MINA $ADA $SOL $AVAX da iyi bir merkeziyetsizlik seviyesine sahipler. Yalnız Solana'nın duruşlarına yorum yapmadan geçmeyelim, umarım Firedancer hazır olur ve bu problemler artık geride kalır.
Solana çöööp. Yine durdu. Bu metrikler boş...
Blockchaini öğrenmek & para kazanmak için buradayım. Trendler oluştukça, fırsatlar geldikçe Solana veya Molana, veri ile ikna olursam & teknik grafiği güzelse yatırım yapmaya çalışıyorum
$SEI validatör sayısı çok düşük. Aptos için de düşük puan verdim çünkü FTX'in elinde ağın güvenliğini tehdit edebilecek kadar $APT var ($100M yatırım almışlardı).
Solana için aynı şeyi söyleyemeyiz, FTX'in elinde 17M adet $SOL var ve kilitleri zamanla açılacak, ağın güvenliğini tehdit edecek bir oranda değil (%4 civarı), bu nedenle farklı değerlendirdim.
$SUI de FTX'ten $100M civarı yatırım almıştı ancak FTX haberleri gelince ekip bu yatırımı iade edip tokenleri geri almıştı. Bu nedenle Sui de takdir kazanan bir hareket yaptı diyebiliriz.
Hız konusunda TPS (saniye başına potansiyel işlem sayısı) verisini aldım. Burada blok süresi veya finality verisini de alabilirdim ama önceki kıyaslamalarda TPS kullandığım için o şekilde devam ediyorum.
Birçok blockchain potansiyelinin altında trafik alıyor bu nedenle tıkanma sorunu yaşamıyor. $MINA ZK tarafında öncülük yaptığı için biraz zorlanıyor ve L2 projeleri aktifleştiği zaman o da rahatlayacaktır. $ROSE ZK ve yapay zekaya dair geliştirmeler ile ekosistemini genişlettiğinde metrikleri pozitif etkilenecektir.
Bu incelemede projelerin yol haritalarına puan vermediğim için $MINA $ROSE $SEI gibi projelerin puanları düşük kaldı. Mina ve Rose beğendiğim projeler, zaten CoinList ön satışları için ufak bir miktar tutuyorum (hold portföyümü bilenler için belirteyim: bu ufak miktarları portföyümde belirtmiyorum).
Sei ise parallel execution konusu trend olduğu için rüzgarı arkasına aldı. v2 geliştirmesini takip edeceğim. Parallel execution için Monad hakkında da bir yazı yazacağım. O yazıda bu projelerin farklarına değinirim.
Listede X projesi neden yok?
Eklenebilir, bir sonraki analizde eklemeye çalışırım.
Özet/Çıkarım:
İlk 3 değişmedi. Polygon, Arbitrum, Solana devam ediyor ve devam edecek gibi de görünüyor.
Ardından diğer üçlü Optimism, Near, Manta oldu. Manta Pacific ile ilgili de birkaç güne bir yazı paylaşacağım. Sanırım Near için de araştırmalarımı güncellemem gerekiyor.
Avalanche ve Cardano'nun rakipleri çok dişli. Ayakta kalmak için daha agresif geliştirme + marketing yapmaları gerekiyor. Avalanche GameFi & Cardano da DeFi üzerinden yürüyebilir.
2024-2025'te trend olan/olacak başlıklara (LST, LRT, RWA, parallel execution, modüler yapılar, yapay zeka, vb.) dair geliştirme + marketing yapan projelerde hızlı fiyat aksiyonları görebiliriz.
Bu içerik ile yatırım tavsiyesi vermiyorum. Sadece metrikleri yorumlayıp kendi yönümü tayin etmeye çalışıyorum. Siz de yorumlarda düşüncelerinizi belirtirseniz çok faydalı olur.
Tablo PoS sekmesinde kaynakları ile birlikte mevcut:
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1A8KSvupTmbmkco3nOayXgiM3z_j6bq1MHG-g7yA2uZw/edit#gid=0… Bu yazı @sametulutea tarafından kaleme alınmıştır.
