Evet arkadaşlar tekrardan merhabalar dün kaldığımız yerden devam edelim, iyi okumalar;

B. Coin’in mevcut durumu, RoadMap’i, geliştirici ekibi.

2017 ICO furyasında neredeyse bütün projeler Ethereum ağında coin’lerini çıkarttı, bu ağda coin’lerini insanlara sattıktan sonra Mainnet’e (yani Ethereum’u terk edip kendilerine has zincirlerine) geçeceklerini söylediler. Ancak işler bazı projeler için fiyasko ile sonuçlandı ve proje sahiplerinin çoğu mevcut coin’leri satıp kaçtılar.
Yatırım yapmadan coin dağılımından sonra sorulacak ikinci soru ise bu projenin kendine has zincirinin olup olmadığıdır. Buna en güzel örnek Holochain’dir. 2018 yılında Holotoken (HOT) ERC20 satışı başlatan Holochain ciddi bir rağbet görmüştü. Ancak 2021 yılında Holochain’in hala daha Mainnet’i duyurulmadı. (Ancak Mainnet’inin yaklaşması bu yazıdan 1 ay önce ciddi fiyatlanmasına sebep oldu.)
Bu düşüşün tek sebebi insanların bir türlü gelmeyen Holochain’in Mainnet’inden ümidini kesmesinden dolayıdır. Bu yüzden alacağınız coin’e mutlaka bakın kendi Mainnet’i var mı, yok mu?
Yoksa, böyle bir hedefleri var mı yok mu bunu belirlemek gerekir. Bunu RoadMap’lerine yazmış mı ve daha önce RoadMap’te yazılan hedeflerini gerçekleştirmiş mi sorunu sormak gerekir. RoadMap, bir projenin gelecekte yapmak istedikleri hedefleri takvimidir. Bir projenin RoadMap’i açık ve anlaşılır olmalı, önceki hedeflerini yapmış olması gereklidir.
Peki RoadMap’i güzel bir projede gecikmeler yaşanması halinde ne yapacağız, örneğin IOTA 2.0’ın 2020’de gelmesi beklenirken 2021’e ötelendi. Bu durumda ne yapmalıyız?
Her proje çeşitli aksaklıklar yaşamaktadır. Burada bakılması gereken bu projelerin geliştirici ekibinin çalışmalarına rağmen takvimin gecikmesi midir, yoksa çalışmayıp sizi oyalamaya çalışması mıdır?
Bu noktada projenin geliştirici ekibine yakın olmak, sosyal medyadan ve çeşitli kanallardan sormak ve sorgulamak gerekir. Bütün bu projeler birer yazılımdır ve bu yazılımları geliştirmek için GitHub kullanırlar. Bir projenin GitHub aktivitesi geliştiricilerin çalışıp çalışmadığı hakkında fikir verebilir. Örneğin;
Ne kadar aktivite varsa o kadar uğraşı vardır. Tabii sadece bu grafiklere bakarak net bir çıkarım elde etmek zordur. Bu yüzden alacağınız projenin ekibine soru sormaktan çekinmeyin. Eğer onlar sizden çekiniyorsa problem var demektir.

C. Madencilik ile çalışan coin’lerde Mining metrikleri.

Bitcoin, Litecoin, Ethereum, GRIN, Ravencoin vb. bir çok coin madencilik ile çıkarılmaktadır ve bu ağlar madenciler tarafından korunur. Madencilik ile çalışan coin’lerde bakılması gereken ilk şey madenciliğin ne kadar merkeziyetsiz olduğudur.
MiningPoolStats bu konuda size yardımcı olacaktır. Örneğin Bitcoin’in HashRate dağılımı havuzlara göre aşağıdadır. Madencilik ile çalışan coin’lerde bu dağılım çeşitli olmalıdır. Örneğin Bitcoin’deki dağılım güzeldir.
Ancak, eğer bir coin’in HashRate dağılımı çeşitlendirilmemiş ise bu tehlikeli bir durumdur. Aşağıda BitcoinSV’nin mining dağılımı mevcuttr.
Görüldüğü üzere BitcoinSV’de sadece iki adet havuz tüm çıkan BSV’lerin %72’sini kontrol etmektedir. Bu dağılım son derece merkezidir. Bu iki havuz ağa her an %51 atak yapabilir.
Diğer bir husus Mining kârlılığıdır ki bu bence en önemli metriktir. Eğer bir coin madencilikle çıkarılıyor, madenciliğin kârlı olmamasına rağmen HashRate’i artıyorsa bu coin için beklenti fazladır, çünkü madencilerin bu coin’de çıkış beklediğine önemli bir işarettir veya tersi durumda bir coin’in HashRate’i azalıyor, bu azalmaya rağmen madencilik yapmak kârlı değil ise düşüş beklentisi oluşur.
Monero buna örnek gösterilebilir. MiningPoolStats’a göre Monero’nun HashRate’i günden güne artsa da, ortalama bir elektrik fiyatı ve 10 adet GTX 3080 ekran kartı ile Monero madenciliği halen zararına yapılmaktadır. Bu projenin köklü olduğunu gösterir.

D. Coin’in topluluğu, sosyal medya gücü ve marketing’i.

Bu kısım aslında hiçbir veriye dayanmıyor, ancak şunu iyi bilmek gerekir, kripto market spekülasyona her zaman açık olmuştur ve olacaktır. Bir ürün ne kadar pohpohlanıyor ise fiyatı artıyor. İçi bomboş projeler sadece kitle yönlendirmesi ile ciddi kâr marjına ulaşabiliyor.
Bu kısım da bu durum için yazıldı. Bir coin’in topluluğu ne kadar büyük, sosyal medyada ne kadar söz geçirebiliyorsa marketing’i iyidir ve sükse yapar. Alacağınız coin’in mutlaka Telegram, Discord, Twitter hesaplarına girin; kaç kişiler, ne kadar aktifler, sorduğunuz sorulara açıklayıcı ve basit yanıtlar veriyorlar mı, Twitter’da aktifler mi bunlar çok önemlidir. Pasif bir ekibin projesini duyurması kaliteli olmaması halinde çok zordur. Ancak marketing’i yani pazarlaması yüksek bir ürün prim yapacaktır. Kalabalık bir topluluk her zaman fiyata olumlu yansır.

Ben yıllardır Ethereum Reddit takip ederim, sorduğum her soru orada yanıt bulmuştur. Zaman zaman karamsarlığa düştüğüm, tedirgin olduğum ve cevapsız kalan sorularıma Reddit’te yanıt bulmasaydım belki de çoktan Ethereum’larımı satmış olacaktım. Bir coin’in topluluğu ile iletişime geçmek oradaki insanların fikirlerini almak çok önemlidir.

E. Projenin ilerideki mevcut etkinlikleri ve haberleri.

Kripto para severler arasında şöyle bir cümleyi sıklıkla duymuşsunuzdur. “Buy the rumor, sell the news.” Bu cümleyi şöyle açıklayalım, bir çok kripto para duyurular, etkinlikler, önemli partnerlikler ve haberler paylaşır. Örneğin Justin Sun TRON’un kurucusu bu manipülasyonu sık sık yapan biridir. Sürekli bir haber vereceğini söyler TRON (TRX) fiyatı artar ve haberi duyurduktan sonra coin düşer.
Bu yüzden alacağınız kripto paranın ileride bir haberi, duyurusu, etkinliği vs. olacak mı bunu araştırmak ciddi bir önem arz etmektedir. CoinMarketCal bu iş için biçilmiş bir kaftandır. Bu siteye girdiğinizde mutlaka alacağınız kripto paranın adını yazın ve ileride önemli bir haberi var mı bakın.
Yukarıdaki örnekte olduğu gibi bir coin’in önünde ne kadar fazla etkinlik, haber vs. varsa coin’in bu tarihlere yaklaşırken fiyatlanacağı öngörülebilir.
Şimdi burada özellikle Halving ve Enflasyon kavramından bahsedeceğim. Yukarıda enflasyondan bahsetmiştim, şimdi halving nedir neden çıkışın en büyük habercilerinden biridir ve buna göre enflasyon nasıl hesaplanır onu konuşalım.
Halving ödül yarılanması demektir. Ne demek bu ödül yarılanması, Bitcoin bir blokzinciri teknolojisidir. Madenciler ise büyük bilgisayarları çalıştırarak Bitcoin kazarlar. Kazandıkları Bitcoin her 10 dakikada bir bulunan blok ödülüdür. Bitcoin’in blok ödülü ilk olarak 50 BTC olarak başladı. Daha sonra kabaca her 4 yılda bir olacak şekilde yarılanarak devam etmektedir.Bitcoin 2009’da blok ödülü 50 Bitcoin ile başlamış, 2012 yılında 25’e düşmüş, 2016 yılında 12.5 olmuş ve son olarak 2020 Mayıs ayında blok ödülü 6.25 Bitcoin olmuştur. Bitcoin 2024 yılında 4. halving’i gerçekleştirecek ve blok ödülü 3.125 olacaktır.
Her halving dolaşıma daha az coin girişine neden olur, yukarıda anlattığım örnekte olduğu gibi dolaşıma ne kadar az coin girişi olursa fiyat için o kadar yukarı demektir. Buradan şu sonuç çıkar, eğer aldığınız coin’in halving mekanizması varsa ve halving tarihi yaklaşıyor ise bu ciddi bir çıkış göstergesidir. Örneğin Ravencoin ve zCash’te halving mekanizması vardır. Halving sonrası enflasyonu düşecek demektir, dolayısı ile fiyata olumlu etkisi olacak demektir.
Şimdi Ravencoin için örneklerle hem enflasyon hesaplaması yapalım, hem halving tarihini bulalım, hem de bunun etkisini konuşalım.
Ravencoin’in toplam dolaşım miktarı bu yazının yazım tarihi itibari ile yuvarlak 8.300.000.000 adettir.
Şimdi;
Ravencoin’de blok süresi 1 dakikadır ve her blokta 5000 RVN üretilir.
1 yılda 525.948 dakika vardır. Bu demek ki Ravencoin’de 1 yılda 525.948 adet blok üretilir. Her blokta 5000 RVN üretimi olduğuna göre;
5000 x 525.948 = 2.629.740.000 adet RVN demektir. Dolaşımda hali hazırda 8.300.000.000 RVN vardır.
[2.629.740.000 (1 yılda girecek RVN sayısı) / 8.300.000.000 (Dolaşımdaki miktar)] x 100 (yüzde hesabı yapıyoruz) = 31,6
O zaman şunu bulduk, Ravencoin’de enflasyon yılda %31.6’dır.
Peki halving ne zaman?
Ravencoin’de halving her 2.100.000 blokta olur. Blok süresine 1 dakika demiştik. 2.100.000 dakikada halving gerçekleşir demektir. Bir yılda 525.948 dakika vardır.
2.100.000 / 525.948 = 3.99
O zaman Ravencoin’de her 4 senede bir halving yaşanmaktadır (Bitcoin ile aynı).
Ravencoin zincirinin başlangıç tarihine 4 sene eklediğimizde 2022 Ocak ayında halving gerçekleşecek demektir. Buradan hareketle, 2022 Ocak tarihinde RVN enflasyonu ise 31.6 / 2 = %15.8 olacaktır.
Dolaşıma girecek RVN’nin azalması her zaman fiyat için olumlu yansır. Bundan dolayı Bitcoin, Litecoin, Zcash, Ravencoin vb. coin’lerin halving tarihleri önemlidir ve coin alırken bu metriklere mutlaka bakılmalıdır.
Yazının bu kısmına kadar her şey rehber niteliğindeydi ve yapmanız gerekenler irdelendi. Buraya kadar olan kısımdan sonra yatırım yapacağınız kripto para kriterlere uyuyor ve olumlu bir hava çiziyor ise yatırım yapmak doğru bir tercih olacaktır.
Yazının bundan sonraki kısmı yapmamanız gerekenleri, kendi tecrübelerimi ve yorumlarımı içerecek.

Yapılmaması gerekenler.

A. VIP gruplar, pump grupları, manipülatör gruplar.

Kripto para piyasalarının henüz devletler nezdinde regülasyon yok. Olacağa da benzemiyor. Merkezi borsalara çeşitli düzenlemeler, kurallar getirilse de merkeziyetsiz borsaların yükselişi kripto paraların alım satımının da eşler arası üçüncü kişiye gerek olmadan gerçekleşebilmesinden dolayı regülasyonlar ve kısıtlamalar yakın gelecekte de mümkün görünmüyor.
Her piyasanın manipülatörü olduğu gibi kripto para piyasalarında da bu vardır. Dünya’nın en büyük bankaları bile yeri geldiğinde devlet paraları, emtialar ve diğer türev ürünler üzerine bir çok spekülasyon yapabilmektedir. Buradan hareketle kripto para piyasalarında da bu tip oluşumlar çok daha fazladır ve tehlikelidir.
Öncelikle bedava peynir sadece fare kapanında olur. Bu piyasada hiçkimse tanımadığı bir başkasına yardım etmez, zenginden alıp fakire vermez. Robin Hood’luk taslamaz.
Yukarıda olduğu gibi önceden yüklü miktarda alım yapan veya “Long” pozisyon açanlar kurban aramaya başlar, kurban geldikçe fiyat yukarı tırmanır ilk girenler çıkar ve daha sonrası için durum hiç iç açıcı değildir. Pump gruplarının hemen hemen hepsi Çiftlikbank, Titan gibi saadet zinciri mantığı ile çalışır. Bu gruplardan uzak durun.
VIP grupları ise bunun daha farklı bir versiyonudur. VIP gruplarının “İddaa VIP Grubu”ndan farkı yoktur. Eğer bir trader zaten başarılı ise VIP grupları kurmasına gerek yoktur. Bu adam zaten para kazanıyordur. Ancak VIP grubu kuran birisi hem üzerinizden para kazanıyor, hem de sizi yukarıdaki Pump grubundaki kurbanlar gibi kullanıyordur.

B. Kripto Twitter fenomenleri.

Saygıdeğer dostlar, Satoshi Nakamoto’ya Bitcoin’i bir şeye benzetir misin diye sorduklarında şöyle ikonik bir cevap vermiştir:

“Üzgünüm ancak Bitcoin ve blockchain şu zamana kadar Dünya’da benzetebileceğim hiçbir şeye benzemiyor.”

Satoshi Nakamoto Bitcoin’i icat ettiğinde Bitcoin’e benzer bir çok sistem ortaya çıkmıştı. Ancak çoğu başarısız oldu ve bu alanda mevcut bilgi son derece azdı. Yani, kripto paralar hakkında en fikir sahibi kişinin toplam tecrübesi en fazla 10–12 senedir.
Kısacası Twitter’daki fenomenlerin, buna ben de dahilim, Bitcoin ve blockchain hakkında bilgisi sınırlıdır. Zamanla tanınmaları ve özellikle ilk olmalarından dolayı bir çok takipçiye sahip olsalar da Twitter’daki fenomenlerin çoğu Bitcoin, blockchain konusunda çok da bilgili değildirler. Dolayısı ile aralarında takipçi sayısının avantajını kullanarak reklam yapan, “shitcoin” dediğimiz yukarıda saydığım metriklere ters coin’leri bilgisiz kitlelere kazıklamaktadır. Bundan dolayı HİÇBİR Twitter fenomeni yatırımlarınızda tasarruf sahibi olmamalıdır.

C. Kaldıraçlı işlemler ve yüksek ROE iştahı.

Yukarıdaki işlemi gören “abi adama bak 8–9x yapmış parasını tek işlemden” diyebilir. Nitekim de doğrudur. Ancak bu işlemin pozisyon büyüklüğü 30x kaldıraç ile 100$’dır.
Yani burada sadece 3–4$’lık bir işlem yaptım. 24$ para kazandım. Müthiş zengin olmadım ve belki de battıklarımın yanında koca bir hiçtir. Şunu demeye çalışıyorum, bu tip görseller sizi kaldıraçlı işlemlere itmesin. Kaldıraçlı işlemler son derece risklidir. Bu işlemlere “kısa yoldan zenginlik” için girilmez. Yeni yatırımcının kaldıraçlı işlemlerde işi yoktur. Ciddi teknik bilgisi ve borsa geçmişi olan kişilerin yeri kaldıraçlı işlemlerdir.
Ayrıca bu tip görseller fenomenler ve gruplarda paylaşılarak insanlar kandırılmaktadır. Bu tuzağa düşmeyin. Mevcut pozisyonların büyüklüğü düşüktür. Zengin olmadılar, paranın altında kalmadılar.

Kendi tecrübelerim, yorumlarım ve son sözler.

Bitcoin’i 2014’te duymuş, ilk tepkim “Hangi salak bunu alır?” olmuştu. Ancak insan bilmediğinin cahili olduğundan zamanla büyük bir yanılgıya uğradığımı anladım; 2015 yılında yatırım alanında çeşitli girişimlerim olsa da, özellikle ekosistemi öğrenmek için kendimi eğitmeye başladım.
Kripto paralara ilk ciddi yatırımım 2015–2016 yılında Ethereum ile oldu. O günden beri sistematik olarak kripto para ekosistemi içerisinde rol almaya başladım. 2017 yılında ise Twitter’da aktif olmaya başladım ve halen takipçilerimi bilgilendirmekteyim.
Burada riskini iyi ayarla, stop koy, planın olsun gibi sıradan tavsiyeler vermeyeceğim. Ancak madde madde kendi tecrübelerimi sizinle paylaşacağım.

1. Kripto’da “ALL-IN” diye bir mantık yoktur. 100 liran varsa, 100’üyle de kripto para yatırımı kesinlikle yapılmaz. Kripto paralarda fırsat hiçbir zaman bitmez ve bunlar hızlı gelişir. Eğer cebinde Altcoin alacak para bırakmamış hepsiyle başka coin’ler almışsan fırsatı kaçıracaksın. Genelde Türk Lirası veya Dolarla kripto para aldığımız için HER ZAMAN hızlı bir şekilde coin alabileceğiniz TRY ve USD tutun.
2. Tüm paralarınızı Altcoin’lere yatırmak tehlikelidir. En az volatil para bu piyasada Bitcoin’dir. Bitcoin’in ufak sallanması halinde yukarıda anlattığım bütün metrikleri mükemmel olan bir coin bile bir gecede %50 silebilmektedir. Bu yüzden ben her zaman bir miktar Bitcoin bulundururum. Bitcoin’in sert çıkış yaptığı zamanlarda Altcoin’lerin çöküşünü keyifle izlerim.
3. Yukarıda da belirttiğim gibi hiçbir Twitter fenomeninin portföyünüzü yönetmesine izin vermeyin. Başkasının planı ile yatırım yapan onun sözü dışında hiçbir şey yapamaz. Bu yüzden her zaman kendi bildiğinizi uygulayın. Para kaybetseniz de olsun, tecrübe kazanırsınız.
4. Kriptoda küçük hareketlere takılmayın, genel trendlere uyun. Her hedef burada gerçekçidir. Bir gece bir coin 1000x yapabilir, -%99 da yapabilir. Genel trend ne diyorsa ona göre hareket edin. Eğer düşüşler ardı ardına geliyorsa satın çıkın. En iyi metriklere sahip coin’ler de çökecektir. Boğada ise sabırlı olun.
5. Teknik Analiz öğrenin, en azından sorgulayın formasyonları internetten karıştırın inceliklerini öğrenin ve beğendiğiniz bir grafiğin aynısını siz de çizmeye başlayın. Aynısını bile çizseniz kazanım elde edersiniz. Zamanla ustalaşmaya başladığınızı fark edeceksiniz.
6. Ve şans sizden yana olsun. 🙂

Kripto para piyasasına yeni başlayanlar için hazırladığım bu büyük rehberi Twitter’dan bana her zaman destek olan takipçilerime ithaf ediyorum.
Faydalı bir başucu rehberi olması dileklerimle..

Evet arkadaşlar bir yazının daha sonuna geldik, bu yazımızın sonunda da tobbykitty abimize teşekkür ediyoruz.

Sağlıklı, mutlu ve huzurlu kalın...