Sermaye piyasası lisanslama sınavı
2019 yılına başlarken borsada yatırımcı sayısı 1 Milyon seviyelerine henüz yaklaşmıştı. 33 yıllık geçmişi olan ulusal bir borsa için 21. yüzyılın ilk diliminde sayının bu seviyelerde olması bir çok sebeple açıklanabilir. Ancak 2020 yılında rüzgar farklı bir yönden esti ve ibre farklı yöne evrildi.
Teknoloji oldukça gelişmiş, borsa aracı kurumları ve diğer kurumlar teknolojinin nimetlerinden faydalanarak herkesin cep telefonuna girebilecek hale gelmişti.
Mart 2020’de pandemi ile birlikte yatırımcıların sermaye piyasalarını keşfi yatırımcı sayısının hızlıca artmasını sağladı. Bunda teknolojik gelişmeler ve birkaç tıkla yatırım hesabı açılmasının etkisini yadırgayamayız. Yine halka arzlar bir çok yatırımcının borsayla tanışmasını sağladı.
Velhasılı kelam 2023 yılının sonuna gelirken 9 Milyon seviyesine yaklaşan yatırım hesabı sayısına ulaşmış durumdayız. Bu hesapların birden fazla hesapla halka arza girebilmek için açıldığı eleştirisine katılmakla birlikte bu tespiti yapanların büyük çoğunluğunun da 2020 yılından bu yana halka arzlarla borsayı tanımış kişilerden oluştuğu gerçeğini inkar etmemeliyiz.
Yani önemli olan insanların bir şekilde temas etmiş olmasıdır. Bu kişiler ve aşağıdan gelen teknolojinin içine doğmuş genç jenerasyon alternatif arayışında ve bir şekilde borsayı keşfetmiş durumdalar. Uzun dönemli bakıldığında net bir gelişim olacağı aşikar.
Yatırımcı sayısının 4 yılda 9 kat arttığı ülkemizde yatırım kuruluşlarının personel ihtiyacındaki artışı öngörmek çok zor olmasa gerek.
Zaten uzun uzadıya bir girizgah yaptığım için SPL Lisans Türlerini tekrar detay detay yazmayacağım. Lisans türlerini buradan inceleyebilirsiniz. https://spl.com.tr/lisans-turleri/ Lisans gerektiren unvan ve görevleri de buradan inceleyebilirsiniz. https://spl.com.tr/wp-content/uploads/2023/11/lisans-gerektiren-unvan-ve-gorevler.pdf…
Öncelikle şu temel kuralları bilmeliyiz; Düzey 1 Lisansı almak için en az ön lisans, Düzey 2 ve Düzey 3 lisansları için en az lisans mezunu olunması şarttır. Sınavlar sadece online olarak SPL Sınav Merkezlerinde yapılmaktadır, yazılı sınav uygulaması sonlandırılmıştır. Sınavlara ders ders ayırarak belirlediğiniz tarihlerde girebilirsiniz. Her ders için geçme notu 50’dir ancak alacağınız lisansı kapsayan derslerin not ortalaması 60 olmak zorundadır. Bir dersten başarısız sonuç aldığınızda aynı dersin sınavına tekrar 60 gün sonra girebilirsiniz. Üniversite öğrencileri mezunlardan daha uygun fiyatlarla sınavlara katılabiliyor.
Şimdi tüm düzeyler için ayrı ayrı hangi derslerin alınması gerektiğine bakalım. Koyu renkli dersler diğer lisanslarda ortak olmayan derslerdir.
SPL Düzey 1 Lisansı dersleri;
- Dar Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Meslek Kuralları
- Sermaye Piyasası Araçları 1
- Yatırım Kuruluşları
- Takas, Saklama ve Operasyon İşlemleri
SPL Düzey 2 Lisansı dersleri;
- Geniş Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Meslek Kuralları
- Sermaye Piyasası Araçları 1
- Sermaye Piyasası Araçları 2
- Yatırım Kuruluşları
- Finansal Piyasalar
- Takas, Saklama ve Operasyon İşlemleri
- Finansal Yönetim ve Mali Analiz
- Ticaret Hukuku
- Muhasebe ve Finansal Raporlama
SPL Düzey 3 Lisansı dersleri;
- Geniş Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Meslek Kuralları
- Sermaye Piyasası Araçları 1
- Sermaye Piyasası Araçları 2
- Yatırım Kuruluşları
- Finansal Piyasalar
- Takas, Saklama ve Operasyon İşlemleri
- Finansal Yönetim ve Mali Analiz
- Ticaret Hukuku
- Muhasebe ve Finansal Raporlama
- Genel Ekonomi
- Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri
- Kurumlarda ve Sermaye Piyasasında Vergilendirme
6362. Bu sayıyı asla unutmayın. Çünkü bu 6362 Sayılı Sermaye Piyasaları Kanunu’nun numarasıdır. Temel anlamda tüm dersler bu kanun üzerine kurgulanmıştır.
Geniş Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Meslek Kuralları
Yukarıda gördüğünüz derslerin konu içeriklerinin büyük çoğunluğu kanun içerisinde yer aldığından Geniş Kapsamlı Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Meslek Kuralları dersi başlanması gereken ilk derstir. Sınavlar içerisinde en kapsamlı olanı ve konu başlığı en çok olan ders budur. Bununla birlikte bu dersi kavradığınızda diğer derslerin önemli ölçüde temellerini atmış olacaksınız. SPA 1, SPA 2, Yatırım Kuruluşları, Finansal Piyasalar derslerinin temellerini bu dersi tamamlayarak bitirebilirsiniz diyebiliriz.
Sermaye Piyasası Araçları 1 ve 2
Paylar, pay benzeri menkul kıymetleri borçlanma araçları, yatırım fonu katılma payları, türev araçlar, kamu borçlanma araçları vb. tüm sermaye piyasası araçlarının tanımı, ihraçları, satışları ve ilgili tüm tebliğleri içerir. Sermaye piyasası araçları hakkında hiç bilmeyen birinin bile bilgi sahibi olmasını sağlar. Bence en keyifli SPL dersleridir, öğrenmeye çalışmak keyif verir.
Yatırım Kuruluşları
Aracı kurum, portföy yönetim şirketi, kitle fonlama platformları vb. tüm kuruluşlar ve işleyiş esasları ile ilgili kural ve tebliğleri içerir. Gayet sade ve anlaşılır bir derstir. Geniş Kapsamlı Mevzuata iyi çalışıldığında %90 oranında tamamlamış sayabilirsiniz kendinizi. En azından bende böyle oldu.
Finansal Piyasalar
Borsa İstanbul A.Ş. borsa faaliyetlerine ilişkin esaslar yönetmeliği, borsa düzenlemeleri, pay piyasaları, vadeli işlem piyasaları, borçlanma araçları piyasaları, merkez bankası ve bankalar arası piyasalar, Takasbank ve borsa para piyasaları, swap piyasası, ödünç pay piyasası, TEFAS ve BEFAS bu dersin konu başlıkları. Başlık sayısının fazla olması ve bazı piyasaların benzerlik gösteriyor olması bu derste biraz zorluk çıkarıyor. İyi çalışılması gereken derslerden.
Takas, Saklama ve Operasyon İşlemleri
Bu ders tüm düzey lisanslarının en karmaşık ve zor olanı. Allah’ın sopası da diyebiliriz. Bu dersle sınanmak zorunda kalan tüm dostların acılarını en içten duygularımla paylaşıyorum. Tamamen ezber bir ders, mantık yürütme ya da aşina olunan bilgilerle başarılabilme ihtimali yok. Özellikle bankacılık mesleğinde olanların çek takas sistemiyle karıştırması sebebiyle yaşadıkları ilk şok içler acısıdır. Sadece şans diliyorum.
Finansal Yönetim ve Mali Analiz
Finansal yönetimin temel unsurları ve mali analiz yöntemleri yer alıyor. Üniversitelerin işletme bölümlerinden mezun olanlar için çok kolay bir ders. Hayatı boyunca biraz bilanço ve gelir tablosu ile haşır neşir olmuş herkes kolaylıkla bu dersi verebilecektir. Böyle bir tecrübesi olmayanların bazı terim ve mantığı anlaması için biraz daha kafa yorması gerekecektir.
Ticaret Hukuku
Türk Ticaret Kanununun genel ve anonim şirketlere ilişkin hükümlerini kapsıyor. Hukuk dersi işte ticaret hayatıyla hiç ilgisi olmayan kişiler mantık yürütemez, ezberlenmesi gereken bir ders.
Muhasebe ve Finansal Raporlama
Muhasebenin temel kavramları, ilkeleri, genel muhasebe, bağımsız denetim, TMS, TFRS, finansal raporlama ve sermaye piyasasında finansal raporlamaya ilişkin tebliğ ana konu başlıkları. Muhasebe ve mali müşavir meslek erbabı için çok kolay bir ders. Bu dersi verebilmek için biraz muhasebe bilgisine sahip olmak işleri kolaylaştıracaktır.
Genel Ekonomi
İktisat/Ekonomi mezunları için fevkalade kolay bir ders. Üniversitede okutulan İktisat 101 yanı sıra bir miktar makro bir miktar da mikro iktisat konuları içerir. Para Politikaları, Maliye Politikaları, Makroekonomik Göstergeler ve Dış Ticaret konuları da diğer başlıklardır. Grafikleri bir kenara bırakırsak oldukça keyifli bir derstir. Bu dersin kitapçığını hiç ekonomi bilmeyenler ara ara açıp okursa genel olarak ekonomi haberlerini ve gündemi takip ederken de konuya hakim olabilecek kadar bilgiye sahip olabilirler.
Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri
En sevdiğim :) Finans matematiği denildiğinde benim için akan sular duruyor, keyif alıyorum, kanım kaynıyor. Temel birkaç formüle iyi çalışarak verilebilecek bir derstir. Değerleme yöntemlerinde bazı metodolojilere de giriş yapar. Bu dersle ilgili olarak söylemem gereken bir çok kişiyi üzecek bir durum var arkadaşlar 4 işlem, üslü sayı ve karekök alacak kadar temel matematik bilmek gerekiyor. Maalesef üniversite sınavlarında matematik net ortalaması 4 olan ülkemiz için bu yüksek bir beklenti. Bir de şunu mutlaka eklemeliyim, formüller uzun olduğu için bildiğiniz sorularda bile beklediğinizden uzun zaman harcayabiliyorsunuz. Bu derste mutlaka önce sözel soruları çözmeli ve sayısal sorulara sonra geçmelisiniz.
Kurumlarda ve Sermaye Piyasalarında Vergilendirme
Bu ders yine ezber yapılması gereken bir mevzuat dersidir. Genel olarak vergi konularına girdikten sonra kurumlar vergisi kanununa giriş yapıyor. Sonrasında sermaye piyasalarında vergilendirme ve sermaye piyasası araçlarında vergilendirme konularına duhul ediyor. Kolay bir ders, yine muhasebe temeli olanlar oldukça avantajlı.
Sınavlarda sorulan sorular kolay değildir. Hatta bazı sorularda "bu kadar detay da sorulmaz" serzenişlerinde bulunabilirsiniz. Sınavın bu denli zor ve detaycı olması lisans almak isteyenlerin en büyük serzenişi olsa da ben bunun doğru olduğunu ve değişmemesi gerektiğini düşünüyorum ve bunun için çok mantıklı iki sebep sunabilirim. İlki, elde edilmesi zor olan şeyin kıymeti de o kadar yüksektir. İkincisi ben artık lisansı aldım :)
2015 yılında tüm dersleri tek seferde vererek Düzey 2 lisansı aldıktan sonra bu yılın Eylül ayında kalan dersleri de yine tek seferde tamamlayarak Düzey 3 lisansı sahibi oldum. Türkiye’de SPL verilerine göre aktif 116.000 lisans mevcut. Lisans bazında kırılıma yer verilmemiş olsa da bunun çok azının Düzey 3 veya Türev Araçlar seviyesinde lisanslardan oluştuğunu tahmin etmek güç değil. Piyasanın gelişmesi ile birlikte lisanslı personel ihtiyacı büyümeye devam edecek. Bu ihtiyacı sadece aracı kurum çalışanı olarak düşünmek dar bir bakış açısı olacaktır.
Online sınav yapılıyor olması iyi bir takvimleme ile lisans sahibi olma imkanı sunuyor. Mesela ben üniversite son sınıf öğrencisi olsam her ay 1 veya 2 ders sınavına sıra ile çalışarak girer ve okul bittiğinde lisans sahibi olmak isterdim. Neden sen öyle yapmadın derseniz benim zamanımda istediğin zaman sınava girmek mümkün değildi, senede 2 ya da 3 kez sınav yapılırdı. Böyle yazınca da yaşlı hissettim, biz okula dizimize kadar karda gidiyorduk yeenim diyen dayı mode off :)
Dilerim yararlı olmuştur, vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.
