Ecce homo/İşte İnsan
İsa’yı yargılayan Roma İmparatorluğu Judea Eyaleti Valisi Pilatus, İsa’nın çarmıha gerilmesini isteyen Kudüs halkına, ölüm çığırtkanlarına İsa’yı gösterir ve şöyle söyler ‘‘Ecce homo/İşte İnsan!’’
Realist ressam Antonio Ciseri, İsa’nın Çarmıh yolundaki en can alıcı sahnelerinden birini muhteşem bir bakış açısıyla gözler önüne seriyor. Sanatçının 1877 yılında yaptığı bu eser günümüzde Floransa’daki Pitti Sarayı içinde bulunan Modern Sanat Galerisinde sergileniyor.
Bu sahnede sanatçının tercihi olarak, İsa’nın çaresizliği vurgulanmak için dikenli tacı ile birlikte görüyoruz. Aslında çoğu resimde İsa, Pilatus’un yanına getirildiğinde dövülmüş, kırbaçlanmış ve ayakta zor duracak şekilde resmedilmiştir. Genellikle bu sahnede Vali Pilatus’un yüzünü görürüz. Sanatçı burada farklı bir bakış açısı sunuyor bizlere. Pilatus acır gözlerle İsa’ya bakıp ‘Bu çaresiz adamın ölmesini mi istiyorsunuz?’ der gibi bakar çoğu resimde. Ancak burada Pilatus’u arkadan görüyoruz. Ama arkası dönük olmasına rağmen, Pilatus’un yüzünün aynı ifadeye sahip olduğunu abartılı teatral vücut pozisyonundan anlayabiliriz.
Pilatus burada, İsa’nın çarmıha gerilmesini isteyen Kudüslüler ile İsa’yı yüzleştirmektedir.
İsa kalabalığı görüyor olmalı. Hatta kalabalığın bir kısmı da onu görüyor. Ancak tam olarak karşı karşıya getirilmemişler. İsa’nın kendini savunmaması ise resimde de güçlü bir şekilde hissediliyor.
Çok bilge ama melankolik bir ifadeyle, insanlığın gözü kara kötülüğü karşısında sadece kederlendiğini görüyoruz.
Sanatçı, Antik Roma’nın kılık kıyafetlerini muhteşem bir şekilde hatta biraz da Yeni Klasikçilere gönderme yapar gibi muhteşem bir şekilde resmediyor.
Askerler ve hizmetkarlar, sahneyi tıpkı bizim gibi izleyen seyirciler ve hem kurgusal olarak hem de perspektif açısından resme bir gerçeklik ve derinlik algısı katıyorlar. Ayrıca Pilatus’un biraz sağında beyaz ve kahverengi kıyafetler içinde bir kadın figürü görüyoruz.
O kadın rüyasında İsa’nın çilesini ve acısını gören Pilatus’un karısıdır. Kocasına bu adamın masum olduğunu rüyasında gördüğünü söyler.
Bu resim diğer tüm benzerlerinden sadece kompozisyon olarak farklı değil.
Normalde bu sahnede İsa’nın aciz bir şekilde olduğu çok sayıda örnek görebilirsiniz. Caravaggio, Tintoretto gibi pek çok isim de aynı yolu izlemişlerdir. Biz kalabalık ile İsa’yı hemen hemen eşit yükseklikte görüyorduk.
Ancak burada İsa dimdik ayakta duruyor ve acıyan gözlerle kendisini öldürmek isteyen ve nesiller boyu lanetlenecek olan Kudüslülere bakıyor. Biz de aslında hem İsa’nın bu tavrını görüyor ve onun saygınlığını kabul ediyoruz.
Hem de Kudüslülerin çirkin yüzlerini ve nefret dolu ifadelerini görerek duygusal açıdan etkileniyoruz. Sahne son derece anıtsal durmasının yanı sıra anlattığım özellikleri barındırmasıyla Sanat Tarihinde bu konuda yapılmış en iyi örneklerden biri olduğunu ispatlıyor.
Karanlığın içinde bir köşede oturmuş da tarihi bir ana tanıklık ediyor hissine kapılıyoruz. Gözlerimiz sanki resmin yüzeyinde değil de Kudüs’ün binaları ve insanları üzerinde geziyor gibi hissediyoruz.
Burmalı dikilitaşa bakıyor, binaların tepesindeki insanlara bakıyor, gözlerimizi özgürce tarihi anın dikkatlice işlenmiş detaylarında gezdiriyoruz. Kalabalığın uğultusunu ve sonra Pilatus’un sesini duyuyoruz. ‘Ecce homo!!’
