Gargoyle nasıl ünlendi?

Gargoyle ile karşılaşan pek çok insan, bu sanatın mimarinin en çirkin ve korkunç örneği olduğunu belirtiyor. Her ne kadar çirkinlik göreceli bir kavram olsa da benim de gargoyleyi bir miktar ürkütücü bulduğumu belirtmek istiyorum. Peki, korku filmlerine mistik ve gergin bir hava katan gargoyle tam olarak nedir? Gelin, bu soruyu birlikte cevap arayalım..


Gargoyleyi insanların tüylerini ürperten heykelcik olarak tanımlayabiliriz. Garip görünümlü ve bilinen heykel kalıplarının dışında kalan gargoyle, aslında gotik mimarinin çok önemli bir unsuru. Geçmiş dönemlerde daha çok kiliseleri süslemiş olan bu mimari öge, şu anda farklı binaların ve yapıların üzerinde de süs olarak kullanılabiliyor. Tabii, Türkiye'nin herhangi bir yerinde gargoyle örneklerine rastlama ihtimalimiz çok düşük.


Bir Fransız efsanesi ile ortaya çıkan gargoylenin ortaya çıkış hikayesini sizlerle paylaşmazsak olmaz! Bahsi geçen efsaneye göre, Fransa'nın önemli bir akarsuyu olan Sen Nehri'nin yakınlarındaki bir mağarada güçlü bir çenesi olan, kocaman kanatları bulunan, uzun boyunlu ve büyük ve korkunç gözlere sahip La Gargouille adında bir ejderha yaşıyor. Gittiği her yerde karmaşaya sebep olan ve insanlar ile beslenen bu ejderha, Rouen -Sen Nehri'nin ortadan ikiye ayırdığı şehir- sakinlerini fazlasıyla korkutuyor. Ejderhanın varlığından ötürü yaşam standartları düşüşe geçen bu insanlar, bu korkunç yaratıktan korunmak için her sene bir insanı kurban etmeye bile başlıyorlar. Daha sonra, Rouen’e gelen Romanus isimli rahibe bu ejderhanın varlığından bahsediliyor. Rahip de bu ejderhadan kurtulmanın tek yolunun Rouen sakinlerinin Hristiyanlığa geçiş yapması ve şehre bir kilise inşa etmesi olduğunu söylüyor. Rahibin sözüne uyan insanlar ejderhadan kurtuluyor ve bir hatırlatma olması adına ejderhanın başı ve boynu şehrin girişinde bir kazığa bağlı şekilde yakılıyor. 


Her ne kadar gargoylelerin temel amacı kötü ruhlardan korunma ya da dine yönelme isteği olsa da bu mimari yapılar farklı amaçlar doğrultusunda da tercih edildi. Örneğin, bazı insanlar çatılardaki yağmur suyunun boşalmasını sağlamak için gargoyleleri binaların çatılarına iliştirdi. Günümüzde ise gargoyleler teknik kullanımdan ziyade dekorasyon amacıyla kullanılıyor.

Disney’in Gargoyles isimli animasyonundan 1984’te yayınlanmış olan Ghostbusters isimli filme kadar pek çok yapımda gargoylelere yer verildi. Ayrıca, Dungeons & Dragons başta olmak üzere farklı oyunlarda da gargoyleler bulunuyor. Anlayacağınız, oyun ve sinema dünyası bu ürkütücü mimari ögeyi fazlasıyla sahipleniyor.


Her ne kadar gargoylelerin ülkemizde bulunma ihtimalinin yok denecek kadar az olduğunu belirtmiş olsak da en eski gargoylelerden birisinin Kayseri'deki bir binada kendisine yer bulduğunu söylememizde fayda var. Belki de Kayseri'deki bu öge ülkemizdeki tek gargoyle örneğidir.

Son olarak, gargoylenin çok geniş bir kavram olduğunu belirtmek istiyoruz. Her gargoylenin tasarımı gariplik ve korkunçluk açısından birbirine benziyor fakat gargoyleler görüntü açısından değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, bir gargoyle herhangi bir hayvanın suratına benzerken başka bir gargoyle hayali bir canavarı andırıyor. Ayrıca, bazı gargoylelerin insanlardan ilham alınarak yaratıldığını da vurgulamalıyız.