Göbeklitepe: Tarihin Sıfır Noktası

Göbeklitepe, Şanlıurfa'nın 20 kilometre kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarında, yaklaşık 300 metre çapında ve 15 metre yüksekliğinde geniş görüş alanına hâkim bir konumda yer almaktadır.

Göbeklitepe, günümüzden 12.000 yıl öncesine tarihlenen, henüz avcı ve toplayıcı tarzda yaşam süren insanların yarattığı bir inanç merkezidir.

Arkeoloji tarihinin en önemli keşiflerinden olan Göbeklitepe’yi önemli kılan etkenlerden biri, günümüzden 12.000 yıl önce henüz yerleşik hayata geçmemiş avcı, toplayıcı yaşam süren insanların, hiçbir alet ve makine kullanmadan, çakmak taşlarıyla, sadece insan gücüne dayalı olarak Göbeklitepe’yi inşa etmesidir.  

Göbeklitepe, yıllardır tarih derslerinde öğretilen "göçebe toplulukların tarımı öğrenerek yerleşik hayata geçtiği" tezini çürütmüştür. Yerleşik hayata geçişin çiftçilik ve hayvancılığın ortaya çıkışıyla birlikte gerçekleştiği düşünülürken, avcı ve toplayıcı toplulukların Göbeklitepe gibi dini merkezlerde bir araya gelmelerinin sonucunda yerleşik hayata geçildiği görülmüştür. Kalabalık toplulukların ibadet merkezine yakın olma arzusu ve çevrede bu toplulukların ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde yeterli kaynak bulunmamasından dolayı insanlar tarıma yönelmişlerdir.

Göbeklitepe, Malta’da bulunan tapınaktan yaklaşık 6.500, Stonehenge'den 7000 ve Mısır Piramitlerinden ise 7500 yıl daha eskiye dayanmaktadır. Göbeklitepe’yi diğer anıtsal yapılardan farklı kılan en önemli özellik gönümüzden 12.000 yıl önce inşa edilmesinin yanı sıra, alanda bulunan dikili taşların çok belirgin bir şekilde insanı sembolize etmesidir.

Göbeklitepe ayrıca Neolitik dönem insanın gelişkin sembolik dünyalarını yansıtması, insanın yaratıcı dehasının üst düzeyde temsilcisi olması, alanda bulunan insan ve hayvan heykellerinin ve taş ustalığının günümüz heykel tıraşlarını ve sanatçılarını kıskandıracak düzeyde ustaca yapılmış olması ve en önemlisi de insanların bu ibadet alanını 1000 yıllık bir kullanımdan sonra tekrar dönüş ve koruma duygusunu ön planda tutarak kendi elleriyle kapatmış olmasıdır.

2011 yılından bu yana UNESCO Dünya Miras Geçici Listesinde yer alan Göbeklitepe 2018 yılı temmuz ayında Bahreyn’de düzenlenen 42. Dünya Mirası Toplantısında Türkiye’den 18. varlık olarak UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır.

Göbeklitepe pek çok yeni bilginin açığa çıkmasını sağlasa da buluntularla ilgili hala çözülemeyen sorular bilim adamlarının kafasını kurcalamaya devam ediyor. Bu tapınakları yapanların kimler olduğu, Ağırlıkları 60 tonu bulan sütunların buraya nasıl taşındığı ve dikildiği, üstlerinin tonlarca toprak ve taş ile örtülerek neden gömüldükleri, tapınakların amacının tam olarak ne olduğu cevaplanmayı bekleyen ve muhtemelen yıllarca sürecek araştırmaları gerektirecek gizemler. Kesin olan tek şey tüm bu araştırmaların insanlık tarihine katkı yapmaya ve şimdiye kadar yazılanları tamamen değiştirmeye devam edeceği.

Göbeklitepe'ye nasıl gidilir?

Şanlıurfa şehir merkezinde bulunan Abide durağından Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesine ait otobüslerle Göbeklitepe ören yerine gidebilir. 

Göbeklitepe:

Zero Point of History

Göbeklitepe is located near the village of Örencik, 20 kilometers northeast of Şanlıurfa, in a position dominating a wide field of view, with a diameter of approximately 300 meters and a height of 15 meters.

Göbeklitepe is a center of belief dating back 12,000 years ago, created by people who still lived in a hunter and gatherer style.
One of the factors that make Göbeklitepe, one of the most important discoveries in the history of archaeology, important is that 12,000 years ago, people who were hunters and gatherers, who had not yet settled down, built Göbeklitepe with flints, relying only on human power, without using any tools or machines.  
Göbeklitepe has refuted the thesis that "nomadic communities learned agriculture and settled down to settled life", which has been taught in history lessons for years. While it is thought that the transition to settled life occurred with the emergence of farming and animal husbandry, it has been observed that the transition to settled life occurred as a result of hunter and gatherer communities coming together in religious centers such as Göbeklitepe. People have turned to agriculture due to the desire of crowded communities to be close to the center of worship and the lack of sufficient resources in the environment to meet the needs of these communities.
Göbeklitepe is approximately 6,500 years older than the temple in Malta, 7000 years older than Stonehenge and 7500 years older than the Egyptian Pyramids. The most important feature that makes Göbeklitepe different from other monumental structures is that, in addition to being built 12,000 years ago, the obelisks in the area clearly symbolize humans.
Göbeklitepe also reflects the developed symbolic worlds of the Neolithic period people, is a high level representative of the creative genius of the people, the human and animal statues and stonemasonry in the area are made with a mastery that would make today's sculptors and artists jealous, and most importantly, people have used this place of worship for 1000 years. He closed it with his own hands, prioritizing the feeling of return and protection.

Göbeklitepe, which has been on the UNESCO World Heritage Tentative List since 2011, was included in the UNESCO World Heritage List as the 18th asset from Turkey at the 42nd World Heritage Meeting held in Bahrain in July 2018.

Kaynak:

http://www.haliliye.gov.tr/gobeklitepe-tarihin-sifir-noktasi