Evet arkadaşlar dün kaldığımız yerden devam edelim, iyi okumalar;

C. Dolaşımdaki Coin Miktarının Artış Hızı ve Enflasyon

Bir coin’in dolaşıma giriş hızı çok önemlidir. Örneğin yukarıdaki Ravencoin örneğinden hareketle halihazırda 12 milyar adet RVN dolaşıma girmek için sıra beklemektedir. Önemli olan bu 12 milyar adetin dolaşıma hangi hızla girdiğidir. Örneğin 12 milyar adetin hepsi 1 senede girecek olursa neredeyse 1 sene içerisinde Ravencoin dolaşımı %120 artacak, böylelikle arz şokuna dayanamayan fiyat ciddi anlamda düşecektir.
Diyelim bu 12 milyar adet 120 yılda çıkacak olsun, her sene 100 milyon RVN dolaşıma girecek demektir bu miktarın da ciddi bir önemi mevcut 4 milyarlık RVN’ye oranla çok azdır. Bu da fiyatın dolaşıma girecek coin’lerden fazla etkilenmemesi anlamına gelir.
Burada “enflasyon” kavramı devreye giriyor. Kriptodaki enflasyon bir coin’in bir yılda dolaşıma girecek miktarın dolaşımdaki coin’e oranıdır. Diyelim ki A coin’in dolaşımdaki miktarı 100 adet olsun, eğer bir yılın sonunda dolaşımda 200 adet olursa bu coin’in enflasyonu %100’dür.

Kendi tecrübelerim ve gözlemlerime dayanarak yıllık enflasyonu %20 üzerinde olan coin’lerde enflasyonun fiyatı ciddi anlamda baskıladığıdır. Bundan dolayı enflasyonu %20’den fazla olan coin’leri alırken dikkatli olmalıyız.

Enflasyon her zaman korkulacak bir şey değildir, bunu avantaja da çevirmeniz mümkündür. Eğer bir coin’in enflasyonu yüksek ise fiyat ciddi anlamda baskılanmıştır. Bu tip coin’ler uzun vade (5 yıl ve ötesi) için değerlendirilebilecek coin’ler arasındadır. Özellikle Halving — Zorluk Bombaları gibi güncellemeler enflasyonu ciddi anlamda baskılar. Bu yüzden bu güncellemeler coin’in fiyatını yukarı çıkarmaktadır (Bitcoin’deki halving’in fiyatı yukarı taşımasının sebebi budur). Enflasyonu yüksekken alıp beklemek düşmesi ile birlikte ciddi fiyat çıkışına sebep olacaktır. Yazının ilerleyen kısımlarında enflasyon hesaplama ve halving vb. yöntemler anlatılacaktır.

D. Coinin Market Büyüklüğü

Toplam coin miktarı, dolaşımdaki coin miktarı, oranı ve enflasyon kavramlarını öğrendik. Geldik başka bir metriğe. Bir coin’in market büyüklüğü.
Bir kripto paranın market büyüklüğü çok kolay bir işlem ile hesaplanıyor.

(Dolaşımdaki Coin Miktarı) x (Coinin Anlık Fiyatı) = Coinin Market Büyüklüğü

Peki Market Büyüklüğü ne işimize yarar? Coin’in fiyatı ile dolaşımdaki miktarının çarpımı bize ne gibi bir veri sağlar? O zaman en kilit cümle gelsin:

“BİR KRİPTO PARANIN MARKET BÜYÜKLÜĞÜ İLE RİSK İŞTAHI ARASINDA TERS ORANTI VARDIR.”

Bu cümle şunu diyor, eğer bir kripto paranın market büyüklüğü yüksek ise çok tanınmıştır, bir çok borsada listelenmesi muhtemeldir ve kendinden düşük sıralamalardaki coin’lere göre daha güvenli bir limandır.
Bitcoin kripto para piyasasının en büyük parasıdır. O halde kripto para piyasalarında en az risk içeren ve en az volatilite içeren kripto para Bitcoin’dir. Market büyüklüğü azaldıkça kripto para çok daha riskli bir hale gelmektedir.
Peki riski yüksek olan kripto paradan kaçmalı mıyız? Hayır. Bir kripto paranın riski yüksek ise getirisi de götürüsü de fazla olur. Örneğin 600. sırada olan bir kripto para için değerinin 2 katına çıkması veya %90 kayıp yaşaması gayet olağan iken Bitcoin için bu durum daha zordur.

Kendi tecrübelerim düşük market büyüklüğü olan kripto paraların ciddi manipülatif olduğudur. Ancak küçük hacimler ile bu paralara şans vermek mantıklı olacaktır. Örneğin, 10 lira ile Bitcoin almak fazla kâr getirmese de düşük market büyüklüğü olan bir coin bu parayı katlayabilir. Ancak bu paralara yüksek hacimle yatırım yapmak acı bir tecrübe ile sonuçlanabilir.

E. Coinin Bulunduğu Borsalar

Market büyüklüğüne yakın bir metrik olsa da bir coin’in bulunduğu borsa ne kadar çok ve bu borsalar ne kadar büyük ve prestijli ise bu coin hakkında bir çok fikir verir.
Bir coin çok borsada listeli ise bu coin’e ulaşım kolay olacaktır. Bu durum bir coin’in fiyatlanması için çok önemli olacaktır. Çünkü bir çıkış dalgasında bu coin’i herkes almak isteyecektir, eğer bilinmedik ve “merdiven altı” tabir ettiğimiz ünlü olmayan borsalarda ise bu coin’e ulaşım zor olacaktır ve o borsadaki az insan tarafından coin fiyatı manipüle edilecektir.
Bir coin’in market büyüklüğü yüksek ise genelde bir çok borsada listelenmiş olduğu doğrudur ancak bir çok istisna vardır. Örneğin; Bitcoin SV
BitcoinSV 21 milyon HardCap miktarı, %89’unun çıkarılması ve enflasyonunun düşük olması ve Market büyüklüğünün 22. olmasına rağmen kripto para borsasında tanınmış bir çok borsada listeli değildir. (Binance, Kraken, Bitstamp, OKex vb.) Bu bize borsaların bu coin’e pek güvenmediğini göstermektedir.
Şu mantık yanlıştır, “Eğer bir coin az borsada listeli ise kötüdür.” Hayır, borsalar kendi cebine bakmaktadır. Eğer bir coin’in alım satımı fazla ise seve seve bu coin’i ekleyip komisyon kazanmak isterler. Ancak BitcoinSV’nin hacminin ve market büyüklüğünün yüksek olmasına rağmen bir çok borsa bu coin’i listelememektedir. Bu önemli bir metriktir.

Kişisel görüşüm, bir coin Kraken ve Gemini borsasında listeli ise o coin uzun ve sürdürülebilirdir. Yani bu coin’e güvenmek kötü bir tercih olmayacaktır. Çünkü Kraken ve Gemini kripto para borsalarında titizlikle coin listeleyen ve regülasyonlara çok dikkat eden iki borsadır.

3. İlk verilere baktım alacağım coin ilk bakışta olumlu peki sonra?

CoinMarketCap veya CoinGecko’dan coin’imizin temel metriklerine baktık. Dolaşım miktarı, maksimum miktarı, enflasyonu (hesaplamasını anlatacağım) ve listelendiği borsaların hepsini öğrendik. Şimdi alacağımız coin’i daha detay inceleme zamanı. Bu metrikler sadece ufak bir fikir verir.

A. Coin Dağılımı

ÖNCELİKLE IVIR ZIVIR HİÇBİR YERE BAKMIYORUZ. İLK BAKACAĞIMIZ YER HER ZAMAN AMA HER ZAMAN COİN DAĞILIMI OLMALIDIR.
Şimdi önceki verilerden genel olarak coin’in miktarını, dolaşımını öğrendik. Coin dağılımı ise çok basittir. Dolaşımdaki coin’ler kimde, nerede ve en önemlisi olayın başında nasıl dağıtıldı?
Bitcoin 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından yaratıldı. Daha sonra Satoshi Nakamoto Bitcoin’i denemek için kazım yaptı. Tahmin ediyoruz ki, Satoshi ilk zamanlarda 1 milyona yakın Bitcoin kazdı (Toplam Bitcoin arzının %4–5 ine denk gelmektedir). İlgilisine BitMex Research’ün yazısını bırakıyorum. BitMEX Research
Ethereum ise 2015 yılında duyrulduğunda 60 Milyon ETH başta kazılmış 0.33$ ICO fiyatı ile topluluğa satılmıştır. 10 Milyon ETH ise geliştiricilere ve Ethereum Foundation için ayrılmıştır (Hala daha bu ETH’ler ile geliştiriciler desteklenmektedir, günümüzde toplam arzın %4–5’ine denk gelmektedir).
Başka bir örnekte NANO Currency’den gelsin. NANO 2014 yılında Colin LeMahieu tarafından “RaiBlocks” olarak geliştirilmeye başlanmış, 2015 yılında FAUCET sistemi ile bedava 126,248,289 NANO dağıtılmış, 7,000,000 NANO geliştiriciler için ayrılmıştır. Halihazırda toplam 133,248,297 NANO dolaşımdadır. Evet inanması güç olsa da NANO tamamen bedava, FAUCET dediğimiz musluklar ile dağılımı yapılan bir kripto paradır.
3 örnek farklı dağıtılım modellerine örnektir. Bitcoin’de ilk madencilik yapanlar, Ethereum’da ilk satış yapanlar, NANO’da ise Faucet sistemini ilk kullananlar ciddi bir kâr elde etmişlerdi. Bu örnekler 2017’de ciddi bir ICO furyasına sebep oldu. Özellikle Ethereum üzerinde yapılan coin’ler ICO yapılıyor satılıyor ve ciddi meblağlara ulaşıyordu. (Nitekim 2017 ICO’su coin’lerinin büyük bir kısmı battı.)
Bütün bu gelişmeler coin dağılımının çok önemli olduğunu herkese öğretti. Çünkü yüklü miktarda coin tutan ekipler hiçbir şey yapmadan coin’lerini satıyor coin fiyatını yüksek fiyata çıkarıp ellerindeki büyük oranı insanlara yıkıp kaçıyordu.
Bu dönemden sonra, artık çıkan her proje coin dağılımını şeffaf bir şekilde belirtmeye başladı. BİR PROJENİN COİN DAĞILIMI ŞEFFAF DEĞİL İSE ALMAYIN.
Örneğin Avalanche Projesinin coin’i olan AVAX’a bakmak gerekirse;
720M Maksimum AVAX’ın 360M’u Staking ile elde edilecek.
Geriye kalan 360M AVAX’ın:

• %10’u Avalanche takımının.
• %10’u ICO olarak satılmış.
• %9.26’sı Avalanche Foundation’ın.
• %2.5’i AirDrop yapılmış.
• %5’i Stratejik partnerler için ayrılmış.

Her proje bu şekilde açık ve şeffaf bir şekilde coin’lerinin dağılımını göstermelidir. Eğer bir projenin coin’leri tek elde toplanmışsa veya bu coin’ler adil olmayan bir şekilde dağıtılmış ve VC (Venture Capital)’ler büyük söz sahibi ise bu projeye temkinli yaklaşmak gereklidir. Çünkü elinde yüklü miktar varlık yöneten birisi coin fiyatını her türlü manipülasyona açık hale getirir.
Bu kısma kadar bir projenin duyrulduğu zamandaki coin satışını ve kimlere gittiğini araştırdık. Şimdi de mevcut hali hazırdaki coin’lerin anlık durumuna bakalım.
Monero, Piratechain vb. gibi projelerin coin dağılımlarını göremezsiniz. Çünkü bu coin’ler gizlilik üzerine kuruludur. Gizlilik coinleri için tıklayın. Bu projelerde coin’ler kağıt para gibidir. İzinin sürülmesi zordur. Ancak kripto paralar sanılanın aksine gayet şeffaftır. Her türlü hareket rahatlıkla Bitcoin, Ethereum gibi paralarda izlenebilir.
Bu projelerde coin’lerin hareketlerini Blockchain Explorer kullanarak izleriz. Örneğin Ethereum için Etherscan, Bitcoin için BitcoinExplorer benim kullandığım başlıca Explorer’lar arasındadır.
Dağılımı iyi olan ve olmayan bir ERC20 coin’i Etherscan kullanarak izleyelim.
SHIBA INU diye bir coin buldum, coin’in %50’si tek hesabın elinde, toplam 10.974 kişinin elinde bu coin var.
Uniswap’ın UNI coin’i ise gayet dağıtık ve 187.192 kişinin elinde bu coin’den var.
Buradan çıkarılacak sonuç bir coin’in dağılımı ve dağıtıklığı ne kadar fazla ise o kadar iyidir. Bir coin ne kadar fazla kişide buluyorsa o kadar fiyatın manipüle edilmesi zorlaşır. Bu örnekler ERC20 tokenler için verildi. Siz de kendi alacağınız coin’lerin dağılımına mutlaka bakın.

B. Coin’in mevcut durumu, RoadMap’i, geliştirici ekibi.

Evet arkadaşlar bugünlük bu kadar yeterli, yarın kaldığımız yerden devam etmek için görüşmek üzere ve tabii ki tobbykitty abimize teşekkür etmeden yazımızı bitirmeyelim.

Sağlıklı, mutlu ve huzurlu kalın...