Finansal Piyasalar ve Alım Satım Araçları

İçerik

• Finansal araç nedir?
• Spot piyasa nedir?
• Marjin alım satım nedir?
• Türev piyasası nedir?
• Alivre ve vadeli işlem sözleşmesi nedir?
• Sürekli vadeli işlem sözleşmesi nedir?
• Opsiyon sözleşmesi nedir?
• Döviz (forex) piyasası nedir?
• Kaldıraçlı token nedir?

Finansal araç nedir?

En basit tanımıyla finansal araç, alım satımı yapılabilen bir varlıktır. Örnekleri arasında para değerli metaller (gümüş ve altın gibi), bir şeye dair mülkiyeti onaylayan bir belge (şirket ya da kaynak gibi), para gönderme ve alma hakkı ve diğer birçok şey olabilir. Finansal araçlar son derece karmaşık olabilir, fakat ana fikir oldukları ya da temsil ettikleri şeyin alınıp satılabileceğidir.
Finansal araçlar farklı sınıflandırma yöntemlerine göre çeşitli türlere sahiptir. Sınıflandırmalardan biri parasal araçlar mı yoksa türev araçlar mı olduklarına dayanır. İsminden de anlaşılabileceği gibi türev araçların değeri başka bir şeyden türetilmiştir (kripto paralar gibi). Finansal araçlar borç tabanlı ya da özkaynak tabanlı olarak da sınıflandırılabilir.
Kripto paralar, hangi kategoriye girer? Kripto paraları birkaç farklı yoldan değerlendirebilir ve birden fazla kategoriye dahil edebiliriz. En basit sınıflandırma dijital varlıklar olduklarıdır. Fakat, kripto paraların potansiyeli tamamen yeni bir finansal ve ekonomik sistem yaratmaya dayanır.
Bu bağlamda kripto paralar yeni bir dijital varlık kategorisi yaratır. Dahası, ekosistem geliştikçe aksi takdirde ortaya çıkması mümkün olmayacak birçok yeni kategori yaratılabilir. Buna yönelik ilk örnekler merkeziyetsiz finansta görülebilir.

Spot piyasa nedir?

Spot piyasada finansal araçlar “anında teslimatla” alınıp satılır. Bu bağlamda teslimat, finansal aracı para karşılığında takas etmek anlamına gelir. Bu ayrım gereksiz gibi görünebilir, fakat bazı piyasalarda uzlaşma nakit üzerinden anında yapılmaz. Örneğin, vadeliişlem piyasalarında varlıklar ileri bir tarihte teslim edilir (vadeli işlem sözleşmesinin vadesi dolduğunda).
Spot piyasaları, alım satımların “o noktada” gerçekleştiği yerler olarak düşünebilirsiniz. Alım satımlar üzerinde anında uzlaşmaya varıldığı için varlığın güncel piyasa fiyatına çoğu zaman spot fiyat adı verilir.
Bunun kripto paralar bağlamında anlamı nedir? binance spot piyasasında neler yapabilirsiniz? Coinleri birbirlerine çevirebilirsiniz. Yani BNB’nizi BUSD’ye çevirmek istiyorsanız, BNB/BUSD spot piyasasına giderek bu işlemi yapabilirsiniz. Aynı şekilde BNB’nizi BTC’ye çevirmek istiyorsanız, BNB/BTC spot piyasasını kullanabilirsiniz. Emirleriniz gerçekleştirildiğinde coinleriniz anında takas edilir. Kripto para alıp satmanın en kolay yollarından biri budur.

Marjin alım satım nedir?

Marjin alım satım, üçüncü partiden borç alınan fonların kullanıldığı bir alım satım yöntemidir. Uygulamada, marjin üzerinden alım satım yapmak hem olumlu hem de olumsuz yönde sonuçların etkisini artırır. Bir marjin hesabı kullanıcılara daha fazla sermayeye erişim tanır ve karşı taraf riskinin bir kısmını ortadan kaldırır. Bunu nasıl yapar? Alım satım yapanlar, aynı pozisyon büyüklüğü üzerinden işlem yapabilir ama kripto para borsası üzerinde daha az sermaye tutar.
Marjin alım satımlardan bahsedilirken, teminat ve kaldıraç kavramlarını sıkça duyarsınız. Teminat, ortaya koyduğunuz sermaye miktarı anlamına gelir (yani sizin kendi cebinizden ödediğiniz). Kaldıraç ise teminatınızı artırmak için kullandığınız tutardır. Yani, eğer 2 kat kaldıraç kullanıyorsanız teminatınızın iki katı miktarda bir pozisyon açtığınız anlamına gelir. 4 kat kaldıraç kullanıyorsanız, teminatınızın değerinin dört katı bir pozisyon açabilirsiniz.
Bununla birlikte, likidasyon konusunda dikkatli olmanız gerekir. Ne kadar yüksek kaldıraç kullanırsanız, likidasyon fiyatı da giriş noktanıza o kadar yakın olur. Bu nedenle marjin alım satımı yapmaya başlamadan önce bu yöntemin içerdiği yüksek risklerin farkında olmanız gerekir. binance marjin alım satım rehberi, yeni başlayanlar için kapsamlı bir kaynaktır.
Marjin alım satımlar, hisse senedi, emtia ve Forex’in yanı sıra Bitcoin ve kripto para, piyasalarında da yaygın şekilde kullanılır. Daha geleneksel düzenlerde, fonlar bir yatırım aracı kurumu tarafından sağlanır. Kripto paralarda ise fonlar kullanıcıya genellikle borsa tarafından bir komisyon karşılığında sunulur. Fakat diğer bazı durumlarda borç alınan fonlar doğrudan platform üzerindeki diğer kullanıcılardan gelir. Bunun için genellikle değişen miktarlarda bir faiz oranı ödenir (fonlama ücreti) ve bu oran açık pazaryeri tarafından belirlenir.
Marjin alım satımların ne olduğunu kısaca anlattık ama konu hakkında başka birçok şey daha öğrenebilirsiniz.

Türev piyasası nedir?

Türevler, değerini başka bir şeyden alan finansal varlıklardır. Bu bir dayanak varlık ya da bir varlık grubu olabilir. En yaygın türleri hisse senetleri, bonolar, emtialar, piyasa endeksleri ve kripto paralardır.
Türev ürünün kendisi, birden fazla parti arasında yapılmış bir sözleşmedir. Fiyatını, kıstas olarak kullanılan dayanak varlıktan alır. Referans noktası için hangi varlık kullanılıyor olursa olsun ana fikir, türev ürünün değerinin bu varlıktan türetilmesidir. Türev ürünlerin yaygın bazı örnekleri vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyon sözleşmeleri ve swap’lardır.
Bazı tahminlere göre türev piyasası mevcut en büyük piyasalardan biridir. Bu nasıl mümkün olabilir? Herhangi bir finansal ürünün hatta türevin kendisinin bile türevi olabilir. Evet, türevler üzerinden başka türevler yaratılabilir. Ve daha sonra bu türevlerin de türevleri oluşturulabilir. Bu sizde iskambil kağıtlarından yapılmış çökmek üzere olan bir ev fikri mi yarattı? Öyleyse pek de haksız sayılmazsınız. Bazı kişiler, 2008 finansal krizinde türev piyasaların önemli bir rol oynadığını iddia eder.

Alivre ve vadeli işlem sözleşmesi nedir?

Vadeli işlem sözleşmesi, alım satım yapan kişilerin bir varlığın gelecekteki fiyatı üzerine spekülasyon yapmasına imkan tanıyan bir türev ürün türüdür. Tarafların, vade tarihi adı verilen ileri bir tarihte işlem üzerinde uzlaşmaya varacağına dair anlaşmadır. Türevlerde bahsettiğimiz gibi, sözleşmenin dayanak varlığı herhangi bir varlık olabilir. Yaygın örnekler arasında kripto paralar, emtialar, hisse senetleri ve bonolar yer alır.
Vadeli işlem sözleşmesinin vade tarihi, bu belirli sözleşme için alım satım işlemlerinin devam ettiği son gündür. Günün sonunda sözleşmenin vadesi son işlem fiyatı üzerinden dolar. Sözleşmenin uzlaşısı önceden belirlenmiştir, fakat bu uzlaşı para üzerinden ya da fiziksel teslimatla yapılabilir.
Fiziksel teslimat yapıldığında, sözleşmenin dayanak varlığı doğrudan takas edilir. Örneğin, petrol varilleri teslim edilir. Para uzlaşısında ise dayanak varlığın doğrudan kendisi yerine temsil ettiği değer takas edilir (nakit para ya da kripto para olarak).

Sürekli vadeli işlem sözleşmesi nedir?

Vadeli işlem ürünleri, alım satım yapan kişilerin bir varlığın fiyatı üzerine spekülasyon yapmasının harika bir yoludur. Fakat, bu kişiler vade tarihinden sonra pozisyonlarını korumak isterse ne olur?
Bu noktada sürekli vadeli işlem sözleşmeleri devreye girer. Standart vadeli işlem sözleşmeleriyle arasındaki başlıca fark sürekli sözleşmelerde vade tarihinin olmamasıdır. Bu sayede kullanıcılar vade tarihini düşünmek zorunda kalmadan dayanak varlığın fiyatı üzerine spekülasyon yapabilir. 
Fakat bu da kendi başına bir sorun yaratır. Sürekli vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı dayanak varlığın fiyatından çok uzaklaşırsa ne olur? Vade tarihi bulunmadığı için sürekli vadeli işlem piyasası spot piyasadan önemli ölçüde ve sürekli bir farklılık gösterebilir.
Sürekli vadeli işlem sözleşmelerinde kullanıcılar arasında ödenen bir fonlama ücreti bulunmasının nedeni budur. Sürekli vadeli işlem sözleşmesinin spot piyasaya kıyasla daha yüksek bir fiyattan işlem gördüğünü varsayalım. Bu durumda, fonlama oranı pozitif olacaktır, yani uzun pozisyonlar (alıcılar) kısa pozisyonlara (satıcılar) fonlama ücreti öder. Bu da alıcıları satış yapmaya teşvik ederek sözleşme fiyatının düşmesini ve spot fiyata yaklaşmasını sağlar. Bunun aksine sürekli vadeli işlem piyasası spot piyasaya kıyasla daha düşük fiyattan işlem görüyorsa, fonlama oranı negatif olur. Bu sefer kısalar uzunlara ödeme yapar ve sözleşme fiyatının yükselmesi teşvik edilir. 
Özetle, fonlama oranı pozitifse uzunlar kısalara, fonlama oranı negatifse kısalar uzunlara ödeme yapar.

Opsiyon sözleşmesi nedir?

Opsiyon sözleşmesi, alım satım yapanlara bir varlığı belirli bir fiyat üzerinden gelecekte alma ve satma hakkı tanıyan, fakat kişileri bunu yapmaya zorunlu tutmayan bir türev ürün türüdür. Vadeli işlem sözleşmesi ve opsiyon sözleşmesi arasındaki başlıca fark kullanıcıların opsiyon sözleşmeleri üzerinde uzlaşmaya varmasının zorunlu olmamasıdır.
Kullanıcılar bir opsiyon sözleşmesi satın aldığında fiyatın belirli bir yönde ilerleyeceğine yönelik spekülasyon yapar. 
İki tür opsiyon sözleşmesi vardır: alış opsiyonu ve satış opsiyonu. Alış opsiyonu fiyatın yükseleceği, satış opsiyonu ise fiyatın düşeceği tahminine dayanır.
Diğer türev ürünlerde olduğu gibi opsiyon sözleşmeleri de farklı birçok finansal varlığa dayanabilir: piyasa endeksleri emtialar, hisse senetleri, kripto paralar ve benzerleri.
Opsiyon sözleşmeleri son derece karmaşık alım satım stratejilerini ve riskten korunma (hedging) gibi risk yönetimi yöntemlerini mümkün kılar. Kripto paralar bağlamında opsiyonlar, yüksek tutarlı kripto para birikimlerini riskten korumak isteyen madenciler için çok faydalı olabilir. Madenciler bu sayede fonları üzerinde olumsuz bir etki yaratabilecek olaylara karşı korunmuş olur.

Döviz (Forex) piyasası nedir?

Döviz (Forex, FX) piyasası, alım satım yapan kişilerin bir ülkenin para birimini başka bir para birimine çevirebildiği yerdir. En temelde Forex piyasası, dünya genelinde para birimleri için çevrim kurunun belirlendiği yerdir.
Para birimlerini çoğu zaman güvenli liman varlıkları olarak düşünürüz. Sabit coin terimi bile teoride, varlığın oynaklık (volatilite) karşısında güvende olduğunu ima etmelidir. Fakat bu durum bir dereceye kadar doğru olsa da para birimlerinde önemli piyasa dalgalanmaları görülebilir. Bu nasıl olur? Çünkü, para birimlerinin değerini arz ve talep belirler. Buna ek olarak, enflasyon ya da küresel ticaret ve yatırımla ilgili diğer piyasa güçlerinden ve jeopolitik etmenlerden etkilenebilirler.
Forex piyasası nasıl çalışır? Para birimi pariteleriyle yatırım bankaları, merkez bankaları, ticari şirketler, yatırım firmalar, hedge fonları ve bireysel Forex alımı satımı yapanlar tarafından işlem yapılabilir. Forex piyasası, uluslararası ticaret anlaşmaları için küresel para birimi çevrimlerini de mümkün kılar.
Forex alım satımı yapanlar kazançlarını artırmak için genellikle kaldıraçla anlık alım satım gibi günlük alım satım stratejilerini kullanır. Bunun tam olarak nasıl yapıldığından makalenin ilerleyen bölümlerinde ayrıntılı bahsedeceğiz.
Forex piyasası, bildiğimiz haliyle modern küresel ekonominin başlıca yapı taşlarından biridir. Aslında Forex piyasası, dünyanın en büyük ve en likit finansal piyasasıdır.

Kaldıraçlı token nedir?

Kaldıraçlı tokenlar, bir kaldıraçlı pozisyonu yönetmenin standart gereklilikleri olmadan bir kripto paralar fiyatı üzerinden kaldıraçlı risk alabilmenize imkan tanıyan alınıp satılabilir varlıklardır. Bu da, marjin,teminat, fonlama ve likidasyon hakkında düşünmek zorunda kalmayacağınız anlamına gelir.
Kaldıraçlı tokenlar, blokchain gücü sayesinde var olabilen yenilikçi finansal ürünlerdir. Kaldıraçlı tokenlar ilk olarak türev piyasası FTX tarafından çıkarılmış, fakat o zamandan bu yana çeşitli alternatif uygulamalar da yaratılmıştır. Fakat altta yatan ana fikir aynıdır – açık kaldıraçlı pozisyonları tokenlaştırmak. Peki bu ne anlama gelir?
Kaldıraçlı tokenler, açık vadeli işlem pozisyonlarının tokenlaştırılmış bir halini temsil eder. Türev ürünlerden yeni türev ürünlerin yaratılabildiğinden bahsettiğimizi hatırlıyor musunuz? Kaldıraçlı tokenlar değerlerini, kendisi de bir türev olan vadeli işlem pozisyonlarından aldığı için bunun başlıca örneğidir.