zkEVM ilkokul seviyesi anlatıyorum.

Ethereum’u çamaşır yıkama dükkanı düşünün.

Biz de kıyafetlerimizi bu dükkana götürüp yıkatıyoruz, ücreti dahilinde.

Bu dükkanın içinde çamaşır makinesi olacak değil mi?

EVM işte bu çamaşır makinesidir. Ethereum dükkanının içinde çalıştırdığı bir makinedir.

Ethereum dükkanında 8 yıldır EVM adı verilen bir çamaşır yıkama makinesi var.

Şimdi biri kalkıp diyor ki; çamaşırları yıkamakla kalmayıp; kurulayıp, müşteriye teslim eden yeni bir makine çıktı. Bu makine efsane bir şey.

Şimdi bizim bu teknolojiye geçmek için iki yolumuz var:

1. Mevcut çamaşır makinesini paldır küldür kaldırıp çöpe atmak. Yeni makineyi almak.
2. Mevcut makinede değişiklikler yapıp, yeni teknolojik hale getirmek.

1. yol; Starknet, CairoVM.
2. yol ise bugün konuşulan zkEVM

2. yol için konuşalım. Bu makineyi değiştirmek öyle kolay değil.

Dükkandaki makine aynı kalır, yanına kurutma makinesi koyup, makineleri de arabaya bindirip müşteriye teslim ederseniz yukarıdaki yeni makinenin yıkama, kurutma ve teslimat işinin aynısını yaparsınız, nispeten kolay da olur; çünkü çamaşır makinesini değiştirmekle uğraşmazsınız, sadece yanına yeni makineler eklersiniz.

Bu zkEVM’ler aslında aynı makine ama sonuç olarak yeni makine gibi sonuç verirler.

zkSync böyle bir makinedir. Solidity kodunu koyarsın (çamaşır) sana yıkar kurutur teslim eder. Ama halbuki makine aynı makine, yanında yardımcılar var. Kurutma işini ayrı bir kurutma makinesi yapmış, teslimatı ise ayrı bir araba.

Ya da farklı bir yol deneyip direkt bu makinenin kendisini değiştirirsiniz. Tek makine; içindekilerle oynarsınız, tamburunu değiştirirsiniz, elektronik aksamını yenilersiniz, işte bu da Scroll veya Taiko’daki zkEVM olarak adlandırılan makinelerdir.

Scroll pahalı, tabii ki pahalı, bunun makine yapısı ile alakası var, Scroll’un makinesi baştan aşağıya değiştirilmiş bir makine ve daha başlangıç seviyede.

Bu makine böyle kalmayacak, adamlar erkenden makinenin prototipini çıkardılar ki denesinler.

Ben Scroll olsam, eski demirbaş müşterimi görürüm. Makinenin son halini görüp alan adamı sallamam.