Dünya'nın Merkezi Kırşehir mi?Dünya'nın Merkezi Tam Olarak Nerede?

İddia
Kırşehir, Dünya'nın coğrafi merkezidir.Gerçek mi?

Gerçek Taraflar

Dünya'nın yüzeyindeki bütün karaların okullarda yaygın olarak kullanılan, Avrupa-merkezli, 2 boyutlu bir haritasını alıp, onları ufak karelere bölüp, bu karelerin hepsine ortalamada "en eşit" uzaklıkta olan (yani her noktaya mesafesi ortalamada en düşük olan) coğrafi noktayı belirleyecek olursanız, tam olarak hangi coğrafi yapıları "kara parçası" olarak belirlediğinize bağlı olarak Kırşehir, Ankara veya Çorum'a denk gelen bir nokta elde edebilirsiniz. Buna "Dünya'nın coğrafi merkezi" denir.

Sahte Taraflar

Dünya bir küre olduğu için, merkezi yüzeyinde değil, çekirdeğindedir; Dünya'nın yüzeyinin bir merkezi yoktur. Ancak yazıda göreceğimiz yöntemlerle Dünya'nın coğrafi merkezini hesaplayacak olsaydınız bile bunun hiçbir özel tarafı olmazdı. Aslına bakılırsa bu, sıradan bir geometrik oyundan fazlası değildir; zira Ayrıca Dünya'nın 3 boyutlu bir küre olması nedeniyle, 2 boyutlu haritanızın sınırlarını ve yönelimini/oryantasyonunu değiştirerek istediğiniz herhangi bir diğer noktayı "coğrafi merkez" olarak belirleyebilirsiniz (sadece Avrupa-merkezli Dünya haritalarında, yaygın olarak kabul edilen kara parçalarını hesaba katarsanız Türkiye "coğrafi merkez" olacaktır). Bu nedenle daha ziyade kapalı olmayan şekillerin, mesela "sadece Türkiye'nin coğrafi merkezi" veya "sadece ABD'nin coğrafi merkezi" biraz daha anlamlıdır ve belki o bölgedeki turizmin yeşermesine yardımcı olabilir. Son olarak, yüzeydeki karaların konumları her yıl birkaç santimetre değiştiği için, bu karaların coğrafi merkezi de zamanla değiştiği unutulmamalıdır.

Dünya'nın merkezi yüzeyinde değil, çekirdeğindedir. Dünya'nın yüzeyinin bir merkezi yoktur.

İddianın Kökeni

Bu iddia, Dünya'nın merkezinin Kudüs'e denk geldiğini, dolayısıyla Kudüs'ün İncil'de belirtildiği gibi özel bir yeri olduğunu ispatlamaya çalışan Hristiyan yaratılışçılar tarafından ileri sürülmüş bir iddiadır (coğrafi merkezin Kudüs'te değil de Türkiye'de çıkması yaratılışçılar için üzücü olmuştur).[1]
2022 yılının sonundaysa, yabancı bir emlak ajansının Kırşehir'deki yatırımlarını değerlendirmek amacıyla bu konuyu gündeme getirmesi nedeniyle bu konu Türkiye'de yeniden gündeme oturmuştur. Kimi zaman "Kuzey Amerika'nın coğrafi merkezi" gibi tartışmalar da ABD'de gündeme getirilmekte ve hangi şehrin bu "unvana" erişmesi gerektiği tartışılmaktadır.[2], [3], [4]

Bilgiler

Dünya'nın Yüzeyinin Merkezi Yoktur!

3 boyutlu, kapalı bir şekil üzerinde bir "merkez" aramanın saçmalığı, kullandığınız haritaya bağlı olarak bu merkezin değişecek olmasından kaynaklanmaktadır. Türkiye'nin "coğrafi merkez" çıkabilmesi için, spesifik olarak şu haritanın kullanılması gerekmektedir:
Ancak 3 boyutlu bir küre olan Dünya'yı 2 boyutlu bir haritada göstermenin tek yolu bu değildir. Örneğin ABD'de şu tür bir harita kullanılabilir:
ABD-merkezli bir harita
Benzer şekilde, Japonya'da veya Çin'de (veya herhangi bir Pasifik ülkesinde) şöyle bir harita kullanılabilir:
Evrim Ağacı'ndan Mesaj
Neden Desteğe İhtiyacımız Var?
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster


Pasifik-merkezli bir harita
Hatta ve hatta Avustralya'da şu tür bir harita kullanılabilmektedir:
Avustralya-merkezli, Güney kutbunu haritanın üzerine koyan, dolayısıyla Kuzey yarımkürede yaşayanlar için "ters" gelen, halbuki en az aşina olduğumuz haritalar kadar "doğru" olan bir harita
Bu haritaların hiçbirinde Türkiye'nin "coğrafi merkez" olmayacağı açıktır. Bu nedenle coğrafi merkez, bilimsel bir terim olarak görülmez. Ancak spesifik bir harita kullanarak, spesifik bir bölgenin coğrafi merkezini hesaplamayı deneyebilirsiniz. Bu şekilde bir merkez elde etmeniz mümkündür; fakat bu sözde-merkezin hiçbir anlamı olmayacaktır.

Coğrafi Merkez Nasıl Hesaplanır?

Coğrafi merkez, istenilen bir coğrafi bölgenin 2 boyutlu yüzeyini alıp, bir iğne üzerinde dengeleyebileceğimiz noktasıdır. Bu nokta, coğrafi alan içerisinde diğer tüm noktalara ortalamada en kısa mesafeye sahip olan noktadır. Bu, birkaç farklı şekilde hesaplanabilecek olsa da, en yaygın metot şu şekildedir:[1]

1. Dünya'daki bütün karaları küçük, eşit, birim karelere bölün.
2. Bu karelerden bir tanesini seçin.
3. Bu seçtiğiniz karenin diğer bütün karelere olan mesafesini hesaplayın.
4. Bu mesafelerin hepsini toplayıp, hesapladığınız mesafe sayısına bölün. Bu, o seçtiğiniz karenin diğer bütün birim karelere olan ortalama mesafesi olacaktır.
5. Yukarıdaki 4 adımı, Dünya'yı böldüğünüz bütün kareler için tekrarlayın.
6. Elde ettiğiniz ortalama mesafe değerlerini birbiriyle kıyaslayın. En küçük olan sayıya karşılık gelen kare, Dünya'nın coğrafi merkezi olacaktır.

Görebileceğiniz gibi bu oldukça masraflı bir işlemdir ve ancak bilgisayar programları sayesinde yapılabilir. Çünkü Dünya'yı mesela 1 kilometrekarelik karelere bölecek olursanız, 510.1 milyon adet kare elde ederdiniz. Bunların hepsinin diğerlerine göre ortalama mesafesini hesaplamak onlarca yılınızı alırdı. Tabii ki bazı kestirmeler yapıp, coğrafi merkez olamayacak kadar kenarda köşede kalmış kareleri göz ardı edebilirsiniz. Ancak yine de bir bilgisayardan yardım almaksızın bu işlemi yapmak oldukça zor olacaktır.

Coğrafi Merkez Hesaplarının Tarihi

1864 yılında İskoç Kraliyet astronomu Charles Piazzi Smyth, Our Inheritance in the Great Pyramid (Büyük Piramitteki Mirasımız) başlıklı kitabında bu tür bir hesabı yapıp, Dünya'nın coğrafi merkezinin 30°00′K 31°00′D olduğunu, yani Mısır'daki Gize Piramidi olduğunu tespit etmiştir. Bunu, "Dünya genelinde insanların yaşayabileceği bütün kuru toprakları hesaba katarak" hesapladığını iddia etmiştir. Ne var ki sonradan yapılan araştırmaların göstereceği üzere, Dünya'nın coğrafi merkezi Gize Piramidi değildir (zaten  30°00′K 31°00′D koordinatları da Gize Piramidi'ne 13 kilometre uzaktadır). Lakin bu örnek, bu konuya kafayı takanların ne kadar kolaylıkla algıda seçicilik kurbanı olabileceğini göstermektedir.
1973 yılındaysa San Diego, Kaliforniya'da yer alan Gulf Energy and Environmental Systems isimli bir firmada fizikçi olarak çalışan Andrew J. Woods, dijital bir bilgisayardan yardım alarak Dünya'nın coğrafi merkezini 39°00′K 34°00′D olarak hesaplamıştır. Bu, Kırşehir-Aksaray sınırının Aksaray tarafında kalan bir koordinattır. Ancak o dönem Aksaray bir il olmadığından (Aksaray, 15 Haziran 1989 günü "il" olmuştur), bu noktanın Kırşehir'e karşılık geldiği söylenmiştir. 2022'de yeniden gündeme gelen iddianın temel aldığı hesaplama da budur; ancak aynı koordinatlar artık Aksaray ilimiz içinde kalmaktadır.
2003 yılında Holger Isenberg tarafından global bir dijital yüzey modeli kullanılarak yapılan yeni bir hesaplamada bu merkez Çorum olarak belirlenmiştir. Ne var ki Holger Isenberg de Ufoloji gibi sahtebilim alanlarında yazdıklarıyla bilinen, güvenilmez bir isimdir. Isenberg'in hesaplamasının metodolojisi bilinmemektedir.
15 Haziran 2016'da Hürriyet Gazetesi, Anadolu Ajansı'nı alıntılayarak şöyle bir haber yapmıştır:[5]