DÜNYA TARİHİNİN EN BÜYÜK KÂŞİF VE GEZGİNLERİ

Kimi hayal gücü kimi araştırma yeteneği kimi merakı sayesinde dünyanın bilinmeyen yerlerine adım attı ve hatta gördüklerini kayıt altına aldı. 21. yüzyıl insanları olarak yaşadığımız gezegeni geçmişi ve bugünüyle avucumuzun içi gibi biliyorsak biraz da onlar sayesinde…

Dünyanın ayak basılmamış yerlerini keşfeden ve ulaşımın zor olduğu yıllarda gezerek keşiflerde bulunan ünlü seyyahlar kültürlerin de birleşmesini sağlamışlar. Evliya Çelebi gibi seyyahların dünyanın çeşitli yerlerini gezerek derlediği bilgiler rehber niteliğinde günümüzde dahi kullanılmaktadır. Çok değerli bilgiler taşıyan dünyayı gezerek keşfeden ünlü seyyahlar ve kaşifleri beraber tanıyalım.

Dünyayı gezmek herkesin hayali ve yapmak istediği bir faaliyettir. Günümüzde bu uçaklar ve tren, otobüs gibi ulaşım araçları ile yapılsa da geçmişte bu kadar kolay şekilde dünyayı keşfetmek mümkün değildi. Ayrıca bu kadar çok iletişim aracı da bulunmadığı için o zamanlarda bir ülke ile ilgili bilgi almak da kolay değildi. Bu bilgi sağlamasını da keşfetmeyi seven gezginler sağlıyordu. Dünyayı gezerek keşfeden ünlü seyyahlar ve kaşifleri haberimizde bir araya getirdik. İslam dünyasından da kişilerin bulunduğu ünlü seyyahlar sayısız keşiflere imza atmış insanlığa yön verecek buluşlara neden olmuşlardır. Ayrıca ülkeler hakkında bilgiler yayarak dönemin bilgi akışını da sağlamışlardır.  

Amerigo Vespucci

1454 yılında İtalya’da dünyaya geldi ünlü seyyah ve kâşif. Ulaştığı Brezilya kıyılarının ise Hindistan olduğunu zannetti. Yeni bir kıtayı keşfettiğini ise bir sonraki gezisinde anladı. Günümüzün Rio de Jenerio  bölgesi ile ikinci seyahatinde tanıştı. Avrupa’ya yazdığı mektupta Asya kıyılarına benzemeyen bu yerin farklı bir kıta olduğu bilgisini verdi. Vespucci günümüzün Amerika kıtasına da adını vermiştir.  
Amerigo Vespucci 15. yüzyılda yaşayan ve Amerika Kıtası’na adını veren İtalyan kâşiftir. Güney Amerika kıyılarından ülkesine gönderdiği mektuplar kıtanın varlığına dair Avrupalıların eline geçen ilk kanıtlar olarak değer görüyor; fakat mektuplarında haberini verdiği yolculukların hepsini yapıp yapmadığı hâlâ tartışma konusu…

Amerigo Vespucci için Celal hocama kulak verelim:

Kristof Kolomb

1450 yıllarında dünyaya gelen Kristof Kolomb en şansız seyyah, keşif diyebiliriz. 1492 yılında 3 İspanyol gemisi ile yola çıkan ünlü kâşif karşısına çıkan yerin Hindistan olduğunu sandı. Karşısına çıkan bu yer Antil Adaları'ydı. Hindistan'da odluğunu zanneden Kristof Kolomb Amerika Kıtası'na ayak bastığını hiçbir zaman öğrenemedi.  
Cenovalı kâşif Kristof Kolomb, 1492 yılında Hindistan’a ulaşmayı umarken Bahamalar’daki bir adaya ulaşmış, Küba’nın doğusundaki Hispanyola Adası’nda kurduğu yerleşimlerle bu yeni kıtada İspanyol kolonizasyonunu başlatmıştı.

İspanya kraliyetinin desteğiyle yolculuklarını yapan Kolomb, Amerika Kıtası’na ilk kez ulaşan kişi olmamasına karşılık kıtanın kâşifi olarak anılmaktadır.

Kristof Kolomb'u da Celal Hocamdan dinleyelim:

Marco Polo

1254 yılında dünyaya gelen Marco Polo Venedik'i terk ederek Çin'e doğru 24 yıl süren bir yolculuğa çıkmıştır. Bu gezisi boyunca yaşadığı deneyimleri ve gözlemleri de bir kitap haline getirerek o dönemde yaşayan insanlara büyük bir iyilik yaptı. Kubilay Han'a da bir mektup ileten Marco Polo bu görevini 3 yılda tamamladı ve Mezopotamya, İran ve Türkistan gibi mekanları gezdi. Ardından 21 yıl boyunca doğuyu gezme fırsatı buldu. Marco Polo kendinden sonraki birçok gezgine de ilham kaynağı oldu.  
Çocukluğunda kâşif ve tüccar olan babası Niccolo Polo ile Karadeniz ve Akdeniz kıyılarına yolculuklar yapan Marco Polo, tam bir maceraperestti. 13. yüzyılda yaptığı dünya seyahatinde özellikle Çin yolculuğu büyük önem taşımaktadır ama daha da önemlisi Cenevizlilere esir düştüğünde aynı hücreyi paylaştığı arkadaşına bütün gördüklerini ve yaşadıklarını yazdırmış olmasıdır.

İbn-i Battuta

1304 yılında Magrip’te dünyaya gelen İbn-i Battuta yaşamının büyük kısmını yollarda geçirmiştir. İlk gezisini Kahire, Mekke, Bağdat ve Tebriz şehirlerine yapmış. Daha sonra ise Hint Okyanusu üzerinden Doğu Afrika’yı gezmiştir. Geri dönüşünü Anadolu'ya yapmıştır. Buradan da Kırım'a ulaşan Battuta Konstantinopolis’e de uğramış ve Maldivler'e yola çıkmıştır. Maldivler üzerinden Hindistan’a ulaşan Battuta tam bir gezgin gibi keşiflerini yapmıştır. Çin’e de giden Battuta sonunda doğduğu topraklara döndü. Magrip’te bir süre kaldıktan sonra ünlü seyyahımız Endülüs, Valencia ve Granada’yı da gezdi. Bütün seyahatleri tam 30 yıl sürdü. Seneler boyunca gezdiği ülkelerin ve şehirlerin coğrafyasını, yaşayışını ve folklorunu kaleme almış geriye İbn-i Battuta Seyahatnamesi adlı kitabı bırakmıştır. 
İbn-i Battuta, İslam dünyası başta olmak üzere Asya ve Afrika hakkında tarihi, coğrafi, sosyokültürel bilgileri ilk elden kayda geçiren önemli bir Orta Çağ gezginidir. Hindistan’dan Çin’e, Nijerya’dan Anadolu’ya geniş bir coğrafyada seyahat etmiş, uzun kaldığı kimi yerlerde hukuk eğitiminden dolayı kadılık yapmış, o toplumların kültürlerini en ince detayına kadar öğrenerek kayıt altına almıştır.

İbn-i Battuta'nın muhteşem seyahatlerini öğrenelim:

Vasco Da Gama

1498 yılında Hindistan'a ayak basan ünlü kâşif kimsenin başaramadığı bir keşfe imza attı. İlk defa Avrupalı bir denizci Hindistan'a ayak bastı. Calicut Limanı'na gelerek Hindistan'a ayak basan ünlü kâşif kendinden önceki seyyahların yolunu izledi.  
Vasco Da Gama 1497-1499 yılları arasında Avrupa’dan çıkıp Afrika’nın güneyinde Ümit Burnu’ndan geçerek Hindistan’a deniz yoluyla giden ilk kişi olmuştur. Kendisi, Portekiz’e Doğu’nun kaynaklarının yolunu açan kişi olarak ülkesinde büyük değer görmüş fakat Doğu halkları tarafından hoş karşılanmamıştır.

Ferdinand Macellan

Yeni bir Baharat yolu bulmak için yola çıkan Macellan dünya turu için izin aldı. Çok sayıda yardımcı alarak yola çıkan Macellan sadece bahar aylarında yolculuk yapabildi. Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu'nu birbirine bağlayan boğazı keşfeden Macellan buraya kendi ismini verdi. Güney denizlerini de aşarak Filipinler'e varan Macellan burada saldırıya uğrayarak hayatını kaybetti. Macellan'ın bu yolculuğunun önemi ise çok büyük. Dünya çevresinde yapılmış ilk seyahat olması büyük önem taşıyordu. Birçok canlı türü keşfedildi ve dünyanın çevresi de hesaplandı.
Portekizli denizci, kâşif ve gezgin Ferdinand Macellan 16. yüzyılda Büyük Okyanus’a “Pasifik” adını, Güney Amerika’nın en güneyinde keşfettiği boğaza ise “Macellan” adını vermiş ve gezegenimizdeki tüm meridyenlerden geçen ilk kişi olmuştur. Seyahatleri sırasında kendisine eşlik eden kâşif Antonio Pigafetta’ya anılarını yazdırarak günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır.

Ferdinand Macellan'ın acı hikayesini Celal Hocamdan dinleyelim:

Evliya Çelebi

Yüzyılın seyyahı, dünyanın en ünlü gezgini Evliya Çelebi. 1611 yılında Kütahya’da dünyaya gelmiş. Sarayda çok iyi şartlarda yaşarken bir rüya görmesinin ardından seyyahlığa çıktığı söyleniyor. İstanbul’dan yola çıkan Evliya Çelebi Ermenistan’dan Bulgaristan’a, Transilvanya’dan Baltık ülkelerine, Avusturya’dan Kudüs’e birçok ülkeyi ve kenti keşfetmiştir. Bu keşifleri ise 50 yıl sürmüştür. Bir ömür seyyahlığa ve keşfetmeye Evliya Çelebi tarafından adanmıştır.
17. yüzyılda yaşayan Kütahyalı gezgin Evliya Çelebi’nin yeni yerler yeni insanlar tanıma isteği onun yarım asır boyunca Osmanlı topraklarını gezmesini ve görüp yaşadıklarını 10 ciltlik Seyahatname adlı eserinde toplandı.  

İlk seyahatini İstanbul’a yapan büyük gezginin 10 ciltlik kitabı Kafkaslar’dan Macaristan’a, Hicaz’dan Yunanistan’a geniş bir coğrafya hakkında önemli bilgiler verir.

Evliya Çelebi'yi soru cevap şeklinde Talha hocamdan dinleyelim:

El İdrisi

Orta Çağ'da bilinen bir seyyah. Dünya haritasını bir tabaka üzerine çizen ve bugünkü dünya haritasına en yakın halini o zamanlarda çizen birisi. Tam olarak adı Ebu Abdullah Muhammed. Anadolu ve Avrupa’nın büyük bir bölümünü gezmiş. O dönemlerde elde etiği bilgilerini de herkesle paylaşmayı ihmal etmemiş. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının en doğru çizimini de yapmış.