Çanakkale
Çanakkale Destanı, 1915 ila 1916 seneleri arasında Çanakkale Boğazı’nı geçip, İstanbul’u fethetmek isteyen İtilaf Devletleri ile Osmanlı Ordusu arasında gerçekleştirilen bir bağımsızlık savaşı. Birinci Dünya Savaşı esnasında İtilaf Devletleri, Almanya’dan yana olan Osmanlı Devletini çökertmek ve Rusya’nın boğazlardan kolayca girebilmesini sağlamak niyetiyle; Çanakkale ve İstanbul boğazlarını ele geçirme planları yaparak, askerlerini Çanakkale’ye sürmüşler. Ancak hiç planda olmayan bir bozguna uğrayarak ağır bir biçimde yenilgi alıyorlar. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasının ardından Osmanlı İmparatorluğu ve Almanya arasında ittifak anlaşması imzalanıyor. Alman donanmasına ait olan 2 gemiye Osmanlı bayrağının çekilmesinin ardından Rus Limanları bombalanıyor. Bunun üstüne ise, Rusya İtilaf Devletleri ile beraber olarak Osmanlı’ya karşı bir savaş ilan ediyor. Bir başka deyişle, Osmanlı, Çanakkale Savaşı’na Almanya tarafından itiliyor. Daha sonra İtilaf Devletleri Boğazlardan geçip, Rusya’ya askeri bir destek vermek amacıyla bir plan oluşturarak, 1915 senesinin ilk zamanlarında Çanakkale’ye ulaşmışlar. Ancak burada hiç ummadıkları bir şekilde saldırıya uğramışlar.
Gözlerinde küçülttükleri Osmanlı Devleti bir anda tek yürek olarak üstlerine adeta bir yağmur gibi yağmış. Donanmasının büyük bir kısmını bitiren İtilaf Devletleri, Osmanlı’ya bu sefer karadan saldırmayı deniyor. Çeşitli cephelerden hareket eden İtilaf Devletleri daha karaya ulaşamadan öldürülüyor. İki taraf için de devasa kayıp Mayıs 1915 tarihinde gerçekleştirilen Anzak çıkarması esnasında oluşuyor. Gelibolu Yarımadası ve Çanakkale çok güçlü bir savunma yaparak kendilerinden kat ve kat fazla olan orduları darmadağın etmişler.
Çanakkale Savaşı’nın Sonuçları
Çanakkale Savaşı, çok fazla sonuç çıkaran savaşlar arasında yer alıyor. O nedenle sonuçları maddeler halinde sıralamak doğru oluyor:
- Çanakkale Savaşı’nın sonunda İtilaf Devletleri’nden 250.000 tane asker yaşamını yitirirken, Osmanlı Devletinde ise, 253.000 tane Türk askeri şehit oluyor.
- İngiltere’den 400.00 Kişi, Osmanlı İmparatorluğundan ise 500 bin ve Anzaklarla beraber Fransa’nın üstünden 125.000 asker bu savaşa katılım sağlıyor.
- Ülke genelinde Mustafa Kemal Atatürk’e olan ilgi, inanç ve önem çok daha farklı bir seviyeye ulaşıyor.
- Sürekli kaybetmeye başlayan Osmanlı İmparatorluğu daha fazla prestij kazanıyor.
- Çanakkale Savaşı’nın sonunda yeni bir devletin fitili ateşleniyor.
- Çarlık Rusya’nın gereksinim duyduğu yardım ulaşmadığından dolayı Sovyetler Birliği’nin kurulmasına zemin hazırlandı.
Çanakkale Savaşı’nın Önemi
Çanakkale Savaşı’nın Türk tarihinde değeri ve önemi son derece büyük. Türk milleti geçmişten bu yana hep savaş veren ve mücadele eden bir millet olarak büyük zaferlere imza atmış. Düşmanlar, “Türklerin iflas etti ve onları yok edeceğiz” diye düşünürken çok fena bir şekilde can vermişler. Çanakkale Savaşı’nda söz konusu olan durumlar yaşanmış. Modern silahlarla donatılan ordunun karşısında patlamaz toplar, yalın ayak, ateş almayan tüfek ve aç bir mide ile kazanılıyor, Çanakkale Savaşı. Ulu Önder Atatürk gibi değerli bir insanın tarih sahnesinde bulunduğu, Seyit Onbaşının 230 okka gülle beraber koca gemiyi sulara gömdüğü ve kurşunların havada çarpıştığı bir savaş olarak bugün düşünüldüğünde hala tüyleri ürpertiyor.
Çanakkale Savaşı’nın yaşandığı dönemde üniversite ve liselerin çoğu mezun veremiyor. Çünkü her vatandaş savaş alanında olup, şehit oluyor. Savaşta verilen şehit sayısı net olarak bilinmemesinin yanı sıra 500 bini aşkın olduğu söylentiler arasında yer alıyor. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün de dediği üzere Türklerin savaşmaya değil, ölmeye gittiği savaş bir destan olarak dünya tarihine yazıldı. Karşıdan bakıldığında ilginç gözüken bu olay tamamen gerçek.
Bugün bakıldığında Çanakkale bütün insanlar tarafından büyük bir ilgiyle ziyaret ediliyor. Orada yaşanan kahramanlık ruhunu ve dramı hissetmek amacıyla havası içe çekilen bir yer oluyor. Adım atılan her noktasında bir şehit yatan ve her noktası şehitlerin kanıyla sulanmış şanlı bir nokta. Çanakkale’ye gidildiğinde bakılan her noktada kahraman askerlerin yaşadıkları anlar yazıyor. Burada en hüzün verici konu ise, askerlerin günlük yemek listesi oluyor.
Çanakkale’de yer alan bir 43. Alay Yemek Listesi aşağıdaki gibidir:
- 15 Haziran Sabahı: yok. Öğle: yok. Akşam: ekmek ile üzüm hoşafı
- 17 Haziran Sabahı: Üzüm hoşafı Öğle: yok Akşam: yarım ekmek
- 18 Haziran Sabah: Yarım Ekmek Öğle: yok Akşam: Şekersiz üzüm hoşafı
- 19 haziran ordunun emriyle ekmek hakkı 500 grama indirilmiş.
Çanakkale Savaşı’ndan sonra Türk vatandaşlarından sonra en fazla zayiatı Yeni Zelandalı ve Avustralyalı askerler veriyor. Yaklaşık 25 bin askeri Çanakkale Savaşı’nda şehit vererek bırakıp gidiyorlar. Ancak Ulu Önder Atatürk’ün 1934 senesinde yayımladığı bir mesajda şunlar yer alıyor: “Ey kahraman askerlerimiz rahat uyuyunuz. Burada dost toprağındasınız, diyerek 2 ülkenin arasında bir dostluk ortamının oluşmasını sağlıyor. Hatta her yıl gelerek askerlerini anmalarına olanak tanıyor. Bugün bakıldığında her sene gelen Anzakların torunlarına şahit olunuyor ve atalarının mezarları başında andıkları görülüyor. Söz konusu olay dünyada Türklerin ne kadar üstün bir millet olduğunu kanıtlıyor. Çanakkale Savaşı’nda hezimete uğrayan İtilaf Devletleri için de askeri bir utanç, felaket sembolü ve beceriksizlik olarak sayılıyor.
Çanakkale Savaşı’nın Nedenleri
Çanakkale Savaşı Türk ordusunun gücünü ve kuvvetini kanıtladığı en büyük savaşlar arasında yer alıyor. O nedenle çeşitli sebeplerden ötürü Çanakkale Savaşı oldukça önem arz ediyor. Birinci Dünya savaşında bu cephenin açılmasında da oldukça güçlü nedenler yer alıyor. Bunlar arasında aşağıdakiler sayılıyor:
- Osmanlı Devleti kayıp verdiği topraklarını yeniden kazanmak istiyor.
- Fransız ve İngilizlerin İstanbul’u alma isteği kabarıyor.
- Osmanlı Devleti topraklarındaki petrol yataklarını almak istemeleri.
- Ekonomisi kötü bir hal alan Çarlık Rusya’ya yardım ulaştırma amacı.
- Balkan Savaşlarında yara alan Osmanlı Devletini tamamen bitirmek istemeleri.
- 2 tane Alman gemisinin Türk Bayrağı adı altında Rus Limanlarını bombalaması.
- Söz konusu nedenlerle birlikte Osmanlı Devleti’nin müttefik olan Almanya’nın Çanakkale Savaşını kazanacağına dair düşünceler.
Bahsi geçen sebeplerden dolayı Osmanlı devlet savaşa giriyor ve Çanakkale Zaferi dünya çapında çok değerli bir tarihe imza atıyor. Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşında yenilen taraf olsa dahi, Kurtuluş Savaşı’na ateşleyen en değerli muharebelerin arasında bulunuyor. Hatta Kurtuluş Savaşı’nın baş mimarı olan Ulu Önder Atatürk’e karşı Türk halkı başta olmak üzere diğer devletlerin hem inancı hem de saygısı artıyor.
Çanakkale Savaşı, Dünya da eşi benzeri olmayan bir savaş olarak biliniyor. Savaş sırasında metrekareye 6.000 tane kurşun düşmüş ve kurşunların büyük bir çoğunluğu havada çakışmış. Ayrıca Çanakkale Savaşı 14 ay 14 gün kadar sürüyor. Dünya’da bir ilk olarak hem karada hem havada hem de denizde bir savaş meydana gelmiş. Bir başka deyişle, bir savaş sırasında üç türlü durumda olmuş.
Çanakkale Savaşı sırasında Dünya’da bir ilk olan, ölü toplama molası veriliyor. O kadar dar alanda o kadar fazla insan yaşamını yitiriyor ki, savaş sırasında mola verilmek zorunda hissediliyor. Bu esnada 8 saat boyunca sürecek olan ateşkes imzalanıyor. Düşmanların bu savaşta asıl amacı Çanakkale değil, Çanakkale boğazını kullanmak ve İstanbul’a varabilmek idi. İstanbul o dönem de Türkiye’nin başkenti olduğu için İstanbul’u aldıklarında devleti de otomatik olarak teslim alacakları planı ile hareket ediyorlardır.