BLOCKCHAİN VE SAĞLIK ALANINDAKİ UYGULAMALARI
Blockchain
Özellikle Bitcoin ve Kripto paralar ile adını sıklıkla duymaya başladığımız değişen dünya ve gelişmekte olan teknoloji ile birlikte hayatımıza girmeye başlayan blockchain, kısaca şifrelenmiş işlem takibini sağlayan, merkezileştirilmemiş bir veri kayıt teknolojisidir. Geliştirilmiş olan bu teknolojinin üzerine ise kripto paralar, özellikle bitcoin ile kurulmuştur. Blockchain teknolojisi, bir merkeze bağlı olmaksızın işlemleri gerçekleştirmeyi sağlamakta olup bu açıdan bakıldığında oldukça güvenilir, şeffaf ve hızlı bir hizmet sunmaktadır. Güvenirliğini sağlayan en önemli özellik ise, kaydedilen bir veri tabanın bir daha değiştirilememesi ve düzeltilememesi; bu yönü ile birlikte blockchainin bir veri tabanı değil veri kayıt sistemi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Kullanıcılar, bu sayede, aracısız olarak ağa bağlanabilir, yeni işlemler gerçekleştirebilir, işlemleri doğrulayabilir ve yeni bloklar oluşturabilir.
SAĞLIK ALANINDAKİ BLOKZİNCİR UYGULAMALARI
Nebula Genomics (Nebula Genomics )
İnsan Genom Projesi ile insanın bütün genom dizileri çıkarıldığında milyarlarca dolar
harcanmak zorunda kalınmıştı ancak bugün 1000 dolardan daha az bir masrafla kendi genom
dizinizi çıkarttırabilirsiniz. . Böyle olunca, genom dizisinden yararlanılarak tanıların daha kolay
konulması, hastalıkların önlenmesi, kişiye özel ilaçların geliştirilmesi yaygınlaşacaktır.
Bununla beraber, insan genomu gibi önemli bir verinin gizliliğini korumanın önemi de daha
iyi anlaşılacaktır.
Nebula Genomics, blokzinciri teknolojisini kullanarak, kişinin kendi genom dizisine 3.
kişilere güvenmek zorunda kalmadan sahip olmasını sağlamaktadır. Genom dizisinin
çıkarılma ücreti, Nebula’nın oluşturduğu kriptopara ile ödendiği için, genom dizisi sahibi
gizli kalmakta; çıkarılan genom dizisinin kime ait olduğu, kişinin kendisi haricindeki kimse
tarafından bilinmemektedir. Kişi, blokzinciri sisteminin “hack”lenmesinin imkânsız
olmasından dolayı genom dizisini güvenle saklayabilir, istediği kişilerle paylaşabilir, isterse
yine kimliğini gizli tutarak ilaç şirketlerine araştırmalarda kullanılması için satabilir ve
ücretini kriptopara olarak alır. Kimlerin ne zaman bu verilere eriştiği blokzincirine geri
dönüşümsüz ve asla değiştirilemez olarak kaydedilir. Özetle, genom dizisini çıkarttıran kişi,
blokzinciri teknolojisi sayesinde kendi genomunun tek ve gerçek sahibi olur.
Medicalchain ve Medibloc (Medicalchain)
Nebula Genomics’in hedeflediği içeriği genişletip sadece genom dizisi verileriyle sınırlı
tutmayan, hastaların bütün tıbbi kayıtlarını merkezî olmayan blokzinciri ağında barındırmayı
hedefleyen Medicalchain ve Medibloc adlı iki rakip oluşum, tıpkı Nebula Genomics’in
yaptığı gibi, hastalara tıbbi kayıtlarının tek gerçek sahibi olma fırsatını verir.
Hastaların tıbbi kayıtlarının ayrı ayrı merkezlerde (her hastanenin kendi kayıt
merkezinde) tutuluyor olması, hastalarının bilgilerinin kurumlar arası entegrasyonuna mâni
olmasına, bu da aynı tetkiklerin farklı kurumlarda defalarca yapılması sorununa neden
olmaktadır. Ayrıca, bu merkezlerin hastaların verilerini yeterince koruyamamasıyla, hasta
mahremiyetinin ihlali meydana gelmektedir. Medicalchain ve Medibloc, blokzinciri
teknolojisiyle, verileri “hack”lenmesi mümkün olmayan bir sisteme taşır ve bütün verileri
Blokzinciri, Akıllı Kontratlar Ve Sağlık Alanındaki Üç Uygulama Örneği 463
tek bir yerden erişilebilir hâle getirerek entegrasyon sorununu çözer. Hastanın verilerine
kimin, ne kadar süre eriştiği bilgisi de blokzincirine geri dönüşümsüz ve asla değiştirilemez
şekilde işlendiği için keyfî erişimler anında belirlenir, güvenilirlik artar.
Yapay zekâyı blokzinciri teknolojisi üzerinde barındırmayı, geliştirmeyi ve sağlık
alanında kullanmayı amaçlayan Skychain adlı oluşum, son 10 yılda tıbbi hatalardan dolayı
hayatını kaybeden 10 milyon insanın kurtarılmasını kendisine görev edindiğini
söylemektedir.
Yapay zekânın eğitilmesi için devasa miktarda veriye ihtiyaç vardır. Bu miktarda veri de
devasa depolama merkezlerini (server) gerektirir. Ancak Skychain, blokzinciri teknolojisiyle,
dünyanın dört bir yanına dağılmış bilgisayarları işin içine katarak bu sorunu çözdüğünü iddia
eder.
Sistemde dört farklı grup vardır: Blokzincirini işleten madenciler , yapay zekayı
oluşturan geliştiriciler (developer), büyük miktarda tıbbi verilere sahip olanlar, hekimler.
Kendi bilgisayar kaynaklarını blokzincirinin işlemesi için kullanan madenciler, bunu
yaptıkları için Skychain Global Token (SKCH) adı verilen kriptopara ile tıpkı Bitcoin’de
olduğu gibi ödeme alırlar. Geliştiriciler ise Skychain’in oluşturduğu ve
madencilerin çalıştırdığı blokzinciri üzerine kurulu arayüzü kullanarak,
herhangi bir hastalığın tanısını koyup tedavisini ifade etmeyi hedefleyen bir yapay zekâ ağı
(artificial neural network) oluşturur. Bu yapay zekâ ağı, büyük miktarda tıbbi veriyi elinde
tutanlar tarafından, blokzinciri sistemi üzerinden verilerle beslenerek eğitilir. Bu verileri
sağlayanlara, yapay zekâyı oluşturan geliştirici tarafından, tıbbi veri sağlama işi karşılığında
SKCH verilir. Bütün kriptopara (SKCH) aktarımları, akıllı kontratlar sayesinde, iş bittiği
anda işi yapanın hesabına geçer. Yapay zekânın eğitimi bittiğinde, yapay zekâyı oluşturan
geliştirici, bunu blokzinciri ağında yayınlar. Dünyanın dört bir yanındaki hekimler,
blokzinciri üzerinden eriştikleri yapay zekâyı kullanarak tanı ve tedaviyi sağlarlar; her
kullanımda da yapay zekâyı yayınlayan geliştiriciye SKCH ile ödeme yapmak zorundadırlar.
Bütün işlemler blokzinciri ağında yapılır. Bu sayede büyük miktarda veriyle baş etmek
kolay ve daha az masraflı hâle gelir. Geliştiricinin oluşturduğu yapay zekânın mülkiyet
hakları korunur ve geliştirici, yapay zekâ kullanıldıkça emeğinin karşılığını, yapay zekâyı
kullanarak tanı ve tedavide kendilerine kolaylık sağlayan hekimlerden alır. Yapay zekânın
mülkiyeti hakkında sahtecilik, ödeme yapmadan sistemi kullanmak gibi sahtekârlıklar
mümkün olmadığı gibi bütün kişisel bilgiler de gizlilik altındadır.
Skychain projesi hâlâ gelişme sürecindedir ve önünde alması gereken çok yol vardır.
Bunun yanında, kanser tanısı koymada yapay zekâyı ve blokzinciri teknolojisini kullanan
bilimsel çalışmalar da başlamıştır.
Bağlantı Adresi :https://youtu.be/r3P58Y1OL0g?si=rD34abVn8_0GiPI5
