Cosmos (ATOM) staking nedir?

Giriş : Nedir bu COSMOS ?

Cosmos, 2014 yılında geliştiriciler Jae Kwon ve Ethan Buckman tarafından birbirleriyle birlikte çalışabilen bir blockchain evreni olan “Blockchainlerin İnterneti”ni yaratmak amacıyla yaratıldı. Ekosistem; Osmosis, Terra ve Sentinel gibi uygulamaya özel blok zincirleri içeren bir Hub ve Bölge modeline dayalı olarak oluşturulmuştur.

Cosmos ekosistemini keşfedenler, Cosmos ( ATOM ) ekosisteminin tarayıcı uzantısı cüzdanı olan Keplr Cüzdan'a zaten aşina olabilir.Bu cüzdan, Cosmos Hub'ın yanısıra ( OSMO ), Secret Network ( SCRT ), Crypto.org ( CRO ) ve  Cosmos ekosistemindeki daha birçok blockchainde transfer ve staking için başvurulacak cüzdandır.

Cosmos Hub, işlemleri doğrulamak için madenciler yerine doğrulayıcıları kullanan Proof-of-Stake yöntemiyle desteklenmektedir. Bu, ağdaki işlem doğrulayıcılarının (validatör), ağın işleyişine ne kadar coin taahhüt ettiklerine bağlı olarak doğrulama yaptığı anlamına gelir. Bir kullanıcı ne kadar çok kripto para birimini "stake ederse", yeni bloklar önermek için o kadar sık ​​seçilecek ve böylece zaman içinde stake etme ödüllerinin miktarı artacaktır. Varlıklarınızı blok zincirinin doğrulayıcısına teslim etme sürecine genellikle "staking" adı verilir. 

Coin stake etmeden önce dikkat edilmesi gereken konular ise :

Doğrulayıcı (Validatör) nasıl seçilir? 

Stake etmeye başlamadan önce bir doğrulayıcı seçmek gereklidir. Cosmos Hub'ın etkin kümesinde bir çok bulunmaktadır ve bu geniş listeden doğrulayıcı seçmek zor olabilir. Hangi doğrulayıcının daha iyi olduğunu size söyleyemesem de, kararınızı verirken dikkate almanız gereken bazı hususları size sunabilirim.

1. UPTIME (Çalışma süresi)

Belki de dikkat edilmesi gereken en önemli faktörlerden biri doğrulayıcının tutarlı çalışma süresidir. Tutarsız çalışma süresine sahip doğrulayıcıların, protokol kurallarına uymamaları nedeniyle kesintiye uğrama olasılıkları daha yüksektir (aşağıda daha ayrıntılı olarak açıklanmıştır). ATOM için kesme parametreleri çift işaretler için %5'e ve bir doğrulayıcının 10.000 blok penceresindeki blokların %95'ini kaçırması durumunda %0,01'e ayarlanır. Örneğin, delege eden kişinin iki kez imza attığını varsayarsak, delege edilen ATOM'larınızın %5'i kesilecek ve doğrulayıcıyla olan bağınız otomatik olarak çözülecek. Slashing aynı zamanda delege edenleri de etkilediğinden, doğrulayıcılarınızı güvenilirliklerine ve altyapılarının güvenliğine göre seçmek kritik öneme sahiptir.

Aşağıdaki resimde  tutarlı çalışma süresine sahip doğrulayıcıyı görebilirsiniz :

2. SELF BONDING (Oyuna katılım) 

Oyuna katılım dememin sebebi, validatörün elinde stake edilen coinlerin ne kadarının bizzat kendisine ait olduğunu vurgulamak istemem; yani bir nevi esnaf diliyle ''kendi yemediğini satıyor mu satmıyor mu diye kontrol etmek. :)))
Oyuna katılım; doğrulayıcı hissesinin ne kadarının doğrulayıcının adresine ait olduğunu ifade eder. Doğrulayıcının kendi hissesine sahip olması, hem doğrulayıcının bağlılığını hem de ağa olan güvenini gösterdiği için, oyuna katılım sağlayan doğrulayıcılara genellikle daha fazla güvenilir.
Bununla birlikte, kendi kendine bağlanma oranının düşük olduğu doğrulayıcıların mutlaka "oyuna katılımları" olmadığı anlamına gelmez. Çoğu zaman, bu doğrulayıcıların kendilerini aday gösterdikleri birden fazla hesabı vardır, dolayısıyla kesintiye uğramaları halinde varlıklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalırlar.

 Aşağıda Cosmos Hub'ın bir validatörünün oyuna katılım oranını görmektesiniz. Kendisi 115 bin adet kendine ait ATOM coinini stake de tutmakta :

3. Teklif edilen komisyon

En düşük komisyona sahip bir doğrulayıcıyı seçmek cazip gelse de, bir doğrulayıcıyı çalıştırmak yoğun iş yükü ve işletme maliyeti gerektirir. Komisyon oranı, bir doğrulayıcı düğümünü fiilen çalıştırmanın masraflarını karşılamak için kullanılan, doğrulayıcıya yapılan bir katkıdır. %0 komisyonlu bir doğrulayıcı seçmek en fazla kişisel karı sağlayabilir ancak doğrulayıcıları komisyon aracılığıyla desteklemenin sağladığı şekilde sürdürülebilir bir ağ sağlamaz. Bir Cosmos doğrulayıcısının yaklaşık komisyon oranı şu anda %5 civarındadır.
%100 komisyonla doğrulayıcıyı aday göstermemeye dikkat edin, bu staking ödülü alamama
anlamına gelir.

4. Merkezi olmama ve yönetime katılım

Merkezi olmayan yönetim, kararınızı da hesaba katmalıdır çünkü delege edenlerin fonlarını kontrol etmelerine olanak tanır. Eğer doğrulayıcı olarak merkezi bir borsa (CEX) seçme eğilimindeyseniz , bunların genel ekosistemdeki rolünü göz önünde bulundurmalısınız. Merkezi olmayan yönetim ve ağ güvenliği açısından, CEX tarafından işletilen doğrulayıcılar en uygun seçenek değildir çünkü oyları sıklıkla göz ardı ederler ve yönetime katılmazlar. Bunun dışında, ATOM stakingi nedeniyle meydana gelen herhangi bir AIRDROP, genellikle CEX tarafından işletilen bir doğrulayıcının delegelerine yeniden dağıtılmaz. Airdrop almak ve ağa katkıda bulunmak istiyorsanız ATOM'unuzu bir CEX doğrulayıcısına stake etmekten kaçının.

Bu resimde merkezi borsa doğrulayıcıları gösterilmektedir: Binance, Coinbase ve Kraken. Her ne kadar üç borsanın toplam oy hakkı %15 olsa da borsalardan hiçbiri Cosmos Hub'ın herhangi bir yönetimine katılmamıştır.

Staking'in riski var mıdır?

Öncelikle her yatırımın bir risk taşıdığını unutmayın. ATOM'u stake etmek yatırımınıza coin bazında faiz kazandırsa da tamamen risksiz değildir. Belki de en yaygın risk, doğrulayıcının hatalı davranışıdır. Bu genellikle bir doğrulayıcının çok uzun süre çevrimdışı kalması durumunda ortaya çıkar. veya doğrulayıcı aynı yükseklikte iki farklı bloğu imzaladığında (çift imzalama olarak da bilinir). Böyle bir durumda, doğrulayıcıya devredilen ATOM'un belirli bir yüzdesi azaltılabilir. Peki Slashing(kesme) tam olarak nedir? Kesme, devredilen ATOM'un (yalnızca ödüller değil) yakılacağı veya kurtarılma olanağı olmaksızın sonsuza kadar kaybolacağı anlamına gelir. ATOM'unuzu Keplr'a stake ettiğinizde risk azaltma, en kötü senaryoya ilişkin şansınızı düşürmek için önemli bir faktör haline gelir. Sahiplerin, risklerini dağıtmak için ATOM'larını iyi bir üne sahip birden fazla doğrulayıcıya devretmeleri önerilir.

ATOM'un 21 günlük çözülme süresi nedeniyle “fiyat riski” ortaya çıkabiliyor. Fiyat riski, tokeninizin para çekme anındaki dolar değerinin, para yatırma anındaki tutarından az olması durumunda ortaya çıkan kayıptır. 
Örneğin, 10 ATOM'u 15$'dan stake ettiğinizi ve vade boyunca ilave 1 ATOM kazandığınızı, ancak aynı zamanda ATOM'un fiyatının 9$'a düştüğünü varsayalım. Para çekme işleminin 21 günlük gecikmesi nedeniyle ATOM'un fiyatı, staking işleminin iptalinden sonra daha da düşerek 15 dolardan 9 dolara düştü. Zaman gecikmesi olmasaydı, 11 ATOM'unuzu, tanesi 15 dolardan 165 dolara satmış olabilirsiniz, ancak şimdi varlıklarınız 99 dolar değerinde. İlave ATOM kazanmanıza rağmen ATOM'un toplam yatırım değeri azalmış oldu.

Bir sonraki yazımda size Keplr cüzdan kurulumunu ve ATOM stake etme işlemini adım adım anlatacağım. Takipte kalın :))