Polifazik Uyku

H4m4...6qVt

19 Mar 2024

Gece boyunca uyumak uyumanın 'doğru' yolu mu?

Tarihi kayıtlar, insanların Sanayi Devrimi'nden önce düzenli olarak uyuduğunu, uyandığını ve tekrar uyuduğunu gösteriyor. Peki bu gerçekten evrensel bir alışkanlık mıydı ve faydaları var mıydı?

Bir hafta boyunca her gün gece yarısı uyandıktan sonra, bugün size uykusuzluk teşhisi konabilir ve size uyku ilacı reçete edilebilir. Ancak sadece birkaç nesil önce bu, bırakın tıbbi müdahaleyi, endişelenecek bir neden bile olmayabilirdi.

Bölümlere ayrılmış uyku üzerine yaptığı araştırmalar At Day's Close: Night in in adlı kitabının temelini oluşturan Virginia Tech'ten tarih profesörü Roger Ekirch'e göre, batı sanayi öncesi kültürlerinde gece yarısı uyanmak norm olmasa da yaygındı. Zaman geçiyor . Saatlerin ve elektrik ışıklarının yerine güneşin belirlediği programlarla, insanlar muhtemelen daha erken emekli oldular ve hızlı, sürekli bir sekiz saat yerine, bir uyanıklık nöbetiyle bölünen iki kısa uykuyu içeren daha uzun bir dinlenme periyodundan keyif almış olabilirler.

Herkes aynı fikirde değil. Bazı araştırmalar avcı-toplayıcı toplulukların tıpkı bizim şu anda yaptığımız gibi tek seferde uyuyor olabileceğini gösteriyor. Bu veriler aynı zamanda birden fazla uyku seansının, Sanayi Devrimi'nden önce bile dünya çapındaki toplumlarda hiçbir zaman norm olmadığını gösteriyor olabilir.

Günümüzde elektriğin uyanık kalma süremizi uzatması ve alarmların dinlenmemizi kısaltması nedeniyle çoğu insan sürekli bir uyku halinde uyumaya çalışıyor. Ancak bazı uzmanlar aralıklı uykunun doğal olup olmadığını ve farklı uyku düzenlerinin modern yaşamdaki potansiyel faydalarını tartışıyor.

Polifazik uyku nedir?

Bölümlenmiş uyku, uyanıklık dönemleriyle noktalanan iki (iki fazlı) veya daha fazla (polifazik) uyku döneminden oluşur; her ikisi de türe bağlı olarak dakikalardan saatlere kadar değişebilir . Araştırmalar, köpekler, kemirgenler, kirpiler ve hatta bazı balinalar da dahil olmak üzere memelilerin yüzde 86'sından fazlasının birkaç kez uyuduğunu tahmin ediyor.

Yakın zamana kadar insanların, tek fazlı uyuyan türler arasında (çoğu primat dahil) azınlıkta olduğuna inanılıyordu. Oxford Üniversitesi'nde sirkadiyen sinir bilimi profesörü Russell Foster, bu hipotezin yanlış olduğunu söylüyor.

Tarihsel kayıtlar, insanlardaki iki fazlı uyku alışkanlıklarının yüzlerce yıl öncesine ait kanıtlarını içermektedir. Ekirch'e göre sanayi öncesi batı uygarlıklarında uyku iki vardiya halinde gerçekleşiyordu. İnsanlar birkaç saat uyuyor ve gece yarısından sonra bir saat kadar meditasyon, seks ve sosyalleşme için yeniden uyanıyor ve ikinci uyku için yatağa dönüyorlardı.

Ancak bazı uzmanlar bu davranışın hâlâ doğamızda olabileceğine inanıyor. Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü'nden psikiyatrist ve emekli bilim adamı Thomas Wehr, 1992'de konuyla ilgili öncü çalışmasında , birkaç hafta boyunca günde 14 saat karanlık bir odaya kapatıldıktan sonra neredeyse tüm katılımcıların bölümlü bir uykuya geçtiğini gözlemledi. döngü.

Wehr, "Ortalama olarak tüm grup için çift modluydu" diyor. İnsanların ilk olarak akşamları ve sabahın erken saatlerine doğru uykuya dalma eğiliminde olduklarını buldu. "Ortalama düzen, panterler gibi gündüz aktif olan bazı hayvanlardaki uykuya çok benziyordu."

Çok fazlı uykunun biyolojik ve psikolojik nedenleri?

Pittsburgh Üniversitesi'nde psikiyatri, tıp ve klinik ve translasyonel bilim profesörü Daniel Buysse, fizyolojik açıdan bakıldığında çatallı uykunun mantıklı olduğunu söylüyor. Buysse, ikili uyku süreçlerinin (homeostatik ve sirkadiyen) yoğunlaştırılmış uyku programımızla "bir araya getirildiğini" söylüyor. Daha fazla zaman verildiğinde süreçlerin zamanla ayrılabileceğini ve döngüler arasında doğal olarak uyanmamıza olanak tanıyacağını ekliyor.

Aslında uyku arasındaki bu uyanıklık dönemleri hayatta kalma işlevine bile hizmet edebilir. Wehr deneyinde katılımcıların her gece biraz farklı saatlerde uyandıklarını ve ortalama olarak herkesin uyuduğu bir zamanın olmadığını fark etti. Evrimsel bir bakış açısına göre bu, grubu gözetleyecek birinin her zaman uyanık olmasını sağlayarak bir "nöbetçi işlevine" hizmet etmiş olabilir.

Bazıları çok fazlı uykuyu bedeni "biyolojik olarak hacklemenin" ve uyanık kalma saatlerini uzatmanın bir yolu olarak öne sürdü. Ancak uzmanlar bunu büyük ölçüde önermiyor. Foster'la birlikte yapay polifazik uykunun etkilerini analiz eden 2021 tarihli bir makalenin ortak yazarı olan Elizabeth Klerman, vücudu daha kısa uyku ataklarıyla hayatta kalmaya ikna etmenin, iyi dinlenmiş bir uykudan doğal olarak uyanmakla aynı şey olmadığını söylüyor . "Çamaşır makinesini döngü bitmeden durdurur musun?" diye soruyor.

Doğal çok fazlı uyku teorisine şüpheyle bakan bazı kişiler, modern avcı-toplayıcı popülasyonlar arasında bulunan çelişkili kanıtlara işaret ediyor. UCLA'da psikiyatri ve biyodavranış bilimleri profesörü Jerome Siegel, Tanzanya, Bolivya ve Namibya'daki avcı-toplayıcı toplumlar üzerinde araştırma yaptı ve sanayi sonrası toplumlardaki insanlarla benzer uyku düzenlerini ortaya çıkardı.

Art arda yüzlerce gün boyunca toplanan uyku düzeni verileri, coğrafi olarak izole edilmiş üç farklı grupta insanların her gece yaklaşık 5,7-7,1 saat kesintisiz uyuduğunu ortaya çıkardı. Siegel ve çalışma arkadaşlarına göre bu sonuçlar, modern, tek fazlı uykunun, avcı-toplayıcılar arasında görülen geleneksel kalıplara bir dönüş olduğunu gösteriyor.

"Elektrik ışıkları yok, ısıtmaları yok... Yüzbinlerce yıldır çevrelerini veya sosyal yapılarını değiştirmediler" diyor. "Belki insanlık tarihinde insanların gece yarısı uyandığı bir dönem olmuştur, ancak bunun normal bir kalıp olduğunu söylemek tüm bu verilerle çelişmektedir."

Bin yıldan fazla süredir polifazik uyku

Her ne kadar en eski toplumlarımız tek fazlı uyuyanlar olsa da Ekrich, MÖ 8. yüzyılın sonlarında ya da 7. yüzyılın başlarında yayınlanan Homeros'un Odysseia'sına kadar uzanan bölümlü uyku kayıtlarını buldu. Daha fazla araştırma, her türden "birinci" ve "ikinci uyku"ya dair sayısız referansı ortaya çıkardı. günlüklerden tıbbi metinlere kadar arşiv belgeleri.

"Referanslar sanki bölünmüş uyku son derece doğalmış ve açıklanmasına gerek yokmuş gibi ifade edilmiş" diyor.

Foster, geçmişte insanların akşam karanlığında daha erken uyuma ve gün doğumuna kadar ara ara dinlenme eğiliminde olduklarını söylüyor. Ancak Foster, güneş ışığına olan bağımlılığımızı esasen sona erdiren uygun fiyatlı, yapay ışık kaynaklarının ortaya çıkmasıyla her şeyin değiştiğini söylüyor. “Akşam geç saatlere kadar çalışıyoruz. Yani doğal karanlığı geçersiz kılıyoruz ve dolayısıyla uyku fırsatımızı azaltıyoruz."

Ancak tarih konusunda herkes aynı fikirde değil. Londra Üniversitesi'nden İngilizce profesörü Niall Boyce, çok fazlı uykunun mutlaka norm olmayabileceğini savundu . Siegel de Ekirch'in yorumunun kesinliğini sorguluyor ve tarihsel kayıtlarda bulunan anekdotsal kanıtlar yerine modern avcı-toplayıcılara ilişkin verilerinin lehine tartışıyor.

Yazarlar makalelerinde "Batı Avrupa'da var olabilecek çift modlu uyku düzeni bugün geleneksel ekvator gruplarında mevcut değildi ve buna bağlı olarak muhtemelen insanlar Batı Avrupa'ya göç etmeden önce de mevcut değildi" diye yazdı. "Daha ziyade, bu model daha yüksek enlemlerde daha uzun kış gecelerinin bir sonucu olabilir."

Modern insanlar arasında çok fazlı uykunun var olup olmadığı da tartışmaya açık. Bazıları bu fenomenin daha katı bir tanımını savunurken, diğerleri modern bölünmüş uyku düzenlerinin örnekleri olarak şekerlemeleri, öğle uykularını ve kısa gece gezilerini içerir.

Buysse, uykunun çevresel ve sosyal bağlamlardan etkilendiğinden, kalıpların bireyler arasında, coğrafi ve mevsimsel olarak büyük ölçüde değişebileceğini söylüyor.

"Aslında insanların uyku düzenine benzeyen herhangi bir uyku düzeninin olduğunu düşünmüyorum" diyor. “Uyarlanabilirliğin ana özellik olduğunu düşünüyorum.”