"ÇİNGENE KIZI"NIN GİZEMLİ HİKAYESİ

Çingene Kızı Mozaiği ve Gizemli Hikayesi

Türkiye'nin en etkileyici tarihi eserleri arasında sayılan ‘Çingene Kızı’ mozaiğinin eksik parçaları, kaçakçılar tarafından yağmalanarak ABD'ye kaçırıldıktan 50 yılı aşkın süre sonra ülkeye geri getirildi. Yaklaşık iki bin yıllık mozaiğin 12 parçası, ABD'den Gaziantep'teki Zeugma Mozaik Müzesi'ne getirildi.

Zeugma Antik Kenti’nin simgesi

Mozaik 1996 yılında Gaziantep’in Nizip ilçesinde yer alan antik kent Zeugma’da yapılan kazılar sırasında keşfedildi. Mozaik oldukça etkileyici bir parça. Kısa sürede Zeugma Antik Kenti’nin ve Gaziantep’in simgesi haline geldi.
Zeugma, Büyük İskender’in generallerinden biri olan Selevkos Nikator’un M.Ö. 300 yılında Fırat Nehri yakınlarında kurduğu modern bir kentti. Arkeologlar mozaiği bulduğundaysa eserin yağmalandığını, bazı parçaların eksik olduğunu fark ettiler.
Bu etkileyici mozaiğin bulunmasıyla birçok tartışma başlıyor. Mozaiğe Çingene Kızı diyoruz fakat tasvirdeki kişinin cinsiyeti tam olarak belli değil. Tasvirdeki kişinin kabarık ve örgülü saçları, ensesinden bir eşarp bağlanmış oluşu ve iç içe geçmiş halka küpelerinden dolayı mozaiğe Çingene Kızı ismi veriliyor.
Zeugma Mozaik Müzesinde, özel karanlık bir odada sergilenen Çingene Kızı Mozaiği her yıl ziyaretçi akınına uğruyor. Ayrıca bu mozaiğe, Ortadoğu’nun Mona Lisa’sı diyenler de mevcut. Çünkü tıpkı Leonardo Da Vinci’nin tablosunda olduğu gibi Çingene Kızı Mozaiği’nde de tasvirdeki kişiye nereden bakarsanız bakın bir göz kontağı kurabiliyorsunuz.

Çingene Kızı Mozaiği’nde Tasvir Edilen Kişi Kim?

Çingene Kızı Mozaiği’ni, enteresan yapan bir diğer durum da kim olduğu hakkında elimizde herhangi bir bilgi olmaması. Hatta kim olduğunun bilinmemesinin yanında cinsiyeti üzerine dahi uzlaşma sağlanamıyor.
Mozaiklerin yanında genelde kim olduğuyla alakalı bir bilgi olur. Fakat mozaikte herhangi bir yazılı bulguya rastlanmıyor. Mozaiği bulan arkeoloji ekibinin tasvirde örgülü saçlar, küpeler ve eşarp gibi detaylardan yola çıkarak esere, Çingene Kızı dediğini biliyoruz.
Tarihçiler ve arkeologlar, mozaikte tasvir edilen kişi hakkında birtakım iddialarda bulunuyor. Bunların içinde en kuvvetli görüşlerden biri, tasvirdeki kişinin Büyük İskender’den ilham alınarak yapıldığı yönünde. Bir diğer görüş ise bu tasvirin, Yunan mitolojisindeki Gaia olduğu iddiası.
Üzerinde çok durulan, çeşitli çıkarımlar yapılan başka bir görüşe göre mozaikte tasvir edilen kişi Maenad. Daha çok bilinen adıyla ‘’Çılgın Olanlar’’ demek. Dionysos’un kadın takipçilerinden biri. Uzmanlar, Zeugmalıların Mars ve Dionysos’a çok önem verdiğini düşünüyor.

Çingene Kızı Mozaiği’nin Gizemli Hikayesi: Define Avcıları

Çingene Kızı Mozaiği büyüleyici olduğu kadar oldukça tuhaf bir hikayeye de sahip. Gaziantep’in simgesi haline gelen, yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan bu eser, zamanında define avcıları tarafından kaçırılıyor.Gaziantep’in Nizip ilçesindeki Belkıs Mahallesinde bulunan Zeugma Antik Kenti’nden miras kalan bir eser Çingene Kızı. Aslında kazı sırasında şans eseri bulunuyor. Üzerine düşmüş bir sütunun kaldırılmasıyla fark edilen mozaik, güzelliğiyle herkesi şaşkına çeviriyor.
Mozaiğin 1960’lı yıllarda define avcılarının yaptığı kaçak kazılarla, yurt dışına kaçırılmış bazı kayıp parçaları olduğu fark ediliyor. Uzmanların tahminlerine göre define avcıları, mozaiğin üzerine düşmüş olan sütunu kaldırmadıkları için mozaiğin tamamını fark edemediler.Yapılan araştırmalar sonucu Çingene Kızı Mozaiği’nin on iki kayıp parçasının, Amerika’daki Bowling Green State isimli üniversitede sergilendiği ortaya çıkıyor. Bu durum belli incelemelerle ispatlandıktan sonra Bakanlık, 2012 yılında kayıp parçaların Türkiye’ye iade edilmesini istiyor.
İşin belki de en ilginç tarafı Amerika’nın bu iade işlemini yapmak için koştuğu şart. Çünkü kayıp parçaların ancak Çingene Kızı Mozaiği’nin bir replikası karşılığında iade edilebileceği söyleniyor. Bundan dolayı mozaiğin replikasını yapmak üzere birçok kişi hummalı bir çalışmaya girişiyor.Yaşanan bütün bu tuhaf durumlara karşın kayıp parçalar Türkiye’ye teslim ediliyor. Birçok gizem barındıran bu nadide mozaiği görmek için mutlaka Zeugma Mozaik Müzesi’ni ziyaret etmenizi tavsiye ediyorum.

Zeugma Ne Demek?
Zeugma’nın adı çok eskilere, Roma dönemine dayanıyor. Romalıların mirası olan Zeugma, köprü başı anlamına geliyor.

Büyük İskender’in generallerinden biri olan I. Seleukos, Fırat Nehri kıyılarında kurulan yerleşim yerine kendi adını veriyor. Fakat bu şehir, Romalıların hakimiyetine geçince adı Zeugma olarak değişiyor.
Fırat ve Dicle’nin suyuyla beslenen bereketli Zeugma, Kommagene Krallığı’nın en büyük şehirlerinden biri haline geliyor. Sasaniler tarafından talan edilen Zeugma kentinden, günümüze ulaşan birçok kalıntı var.

Gelin bir de bu güzel hikayeyi Zafer hocam'dan dinleyelim ve beraber müzeyi gezerek tarihe güzel bir yolculuk yapalım.

Bana Zeugma Çingene Kızını yazmamı tavsiye eden değerli insana en kalbi sevgilerimi gönderiyorum. Ve bende heyecanla onun yazacağı değerli makaleleri okuyacağım zamanı bekliyorum. Hep iyi ki tanıdım dediğiniz insanlarla karşılaşmanız dileğiyle.